"παν ή φάναι ή αποφάναι αναγκαίον, ανάγκη της αντιφάσεως θάτερον είναι μόριον αληθές, αδύνατον γαρ αμφότερα ψευδή είναι"
Αριστοτέλης ( 384 - 322 π.Χ. ) αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος
Λέγεται "Αρχή του Αποκλειομένου Μέσου" και είναι μια
από τις αιώνιες αλήθειες της κοινής ή τυπικής Λογικής που θεμελίωσε ο
μεγάλος φιλόσοφος. Κατά την "Αρχή του αποκλειομένου μέσου ή τρίτου", όπως αναφέρεται, δύο
έννοιες αντιφατικά αντικείμενες που λέγονται για το ίδιο αντικείμενο δεν
μπορεί να είναι και οι δύο ψευδείς. αλλά ούτε και νοούνται ως τέτοιες,
αλλά αν η μία είναι αληθής, τότε η άλλη είναι υποχρεωτικά ψευδής χωρίς
άλλο περιθώριο. Ή στέκει κάτι ή δε στέκει, δεν μπορεί να ισχύουν και τα δύο!
Τι σχέση έχουν τα παραπάνω με την τρέχουσα πραγματικότητα; Για να δούμε!
Ας πάρουμε για παράδειγμα τη νέα μας Κυβέρνηση τον τρόπο που αυτή
αναδείχθηκε - με τη στήριξη ουσιαστικά των δύο μεγάλων κομμάτων - και τη
θέση του κ. Σαμαρά που παρέχει τη στήριξή του για περιορισμένο χρονικό
ορίζοντα μέχρι τη διεξαγωγή εκλογών.
Η νέα Κυβέρνηση λοιπόν μπορεί να τα πάει ή καλύτερα ή τα ίδια και
χειρότερα από την Κυβέρνηση Παπανδρέου. Άλλη εναλλακτική - σύμφωνα με
την αριστοτέλεια λογική - δεν υπάρχει.
Αν λοιπόν τα πάει καλύτερα, είναι παράλογο ο κ. Σαμαράς να επιδιώξει την
πτώση μιας επιτυχημένης Κυβέρνησης. Και βεβαίως θα είναι και επιζήμιο
για τη χώρα.
Αν τα πάει ίδια ή χειρότερα τότε ως υπεύθυνος πολιτικός ηγέτης είναι
υποχρεωμένος να μην επιτρέψει την παραμονή της στην εξουσία, αφού είναι
και ο ίδιος συνυποστηρικτής της, μέχρι μια δεδομένη ημερομηνία,
παρατείνοντας το βίο μιας επιζήμιας ηγεσίας.
Τρίτος δρόμος δεν νοείται!
Τι σημαίνει αυτό; Πως η νέα Κυβέρνηση ή θα πέσει πολύ νωρίτερα από την προκαθορισμένη ημερομηνία ή θα κρατήσει για πολύ περισσότερο.
Άλλο παράδειγμα.
Η έκτη δόση. Θα την πάρουμε ή όχι;
Σε γενικές γραμμές, η εκταμίευση εξαρτάται από τη συνολική συνεργασία της Ελληνικής Κυβέρνησης και τις αποφάσεις που αυτή θα κληθεί να λάβει - ή να λαμβάνει στο μέλλον - σε σχέση με την εφαρμογή του προγράμματος σταθεροποίησης. Απλούστερα, η Κυβέρνηση πρέπει ανά πάσα στιγμή να κάνει δύο πράγματα:
Αν η δόση εκταμιευθεί, τότε αυτό σημαίνει ότι οι στόχοι επιτυγχάνονται και με τη σειρά του αυτό σημαίνει ότι είτε λαμβάνονται καινούρια μέτρα ή έχουν επιτύχει και αποδώσει τα παλιά τόσο πολύ και τόσο καλά που υπερκαλύπτουν και τις απώλειες της ύφεσης.
Αν η δόση δεν εκταμιευθεί, τότε αυτό σημαίνει ότι δεν έχουν επιτευχθεί οι στόχοι διότι δεν προτίθεται κανείς να λάβει νέα μέτρα και ή δεν μπορεί ή δεν θέλει να επιβλέψει την εφαρμογή των παλαιών.
Επειδή όμως η αδυναμία επίτευξης των στόχων μεταφράζεται σε έλλειψη ρευστότητας - από την οποία έλλειψη το κράτος ξεφεύγει είτε δια αύξησης εσόδων είτε δια μείωσης δαπανών - καταναγκαστικά το κράτος θα κινηθεί ούτως ή άλλως στα πλαίσια της δεδομένης του ρευστότητας. Δηλαδή, αν χρειάζεται 100 και έχει διαθέσιμα 70, και πρέπει να πιάσει το στόχο των 100 ώστε να εκταμιευθεί η δόση, τότε πολύ απλά θα κινηθεί με τα διαθέσιμα 70. Μείωση δαπανών! Άρα εκ των πραγμάτων επίτευξη στόχων!
Σε κάθε περίπτωση δηλαδή, η δόση είναι "εξασφαλισμένη" όχι υπό την έννοια ότι οι καλοί μας Τροϊκανοί θα την εκταμιεύσουν με αγνά αισθήματα συμπαράστασης προς την φτωχή μας πατρίδα. Απλώς, αν χρειαζόμαστε ας πούμε 1 επιπλέον δις μέχρι τέλος του έτους για να διατηρήσουμε τις κρατικές δαπάνες στο επίπεδο που έχει προϋπολογισθεί, είτε θα το βρούμε μέσω μέτρων - και θα πάρουμε τη δόση - είτε δεν θα το βρούμε (αφού δεν μπορούμε να δανειστούμε από αλλού όντας εκτός αγορών), θα μειώσουμε δαπάνες και θα πάρουμε τη δόση! Τόσο απλά. Αλλά και τόσο επώδυνα βεβαίως, γιατί η μείωση κρατικών δαπανών έχει επίπτωση σε μισθούς, συντάξεις κι ένα σωρό άλλα πράγματα.
Και τέλος το υπέρτατο ερώτημα που και πάλι θα κληθεί να απαντήσει ο Αριστοτέλης!
Θα πετύχει στο έργο της η Κυβέρνηση Παπαδήμου;
Για λόγους συντομίας, θα παρακάμψουμε τα λοιπά θέματα και θα σταθούμε στο κεντρικότερο: η επιτυχία της νέας Κυβέρνησης θα μετρηθεί στην επιτυχία υιοθέτησης της δανειακής σύμβασης της 26ης Οκτωβρίου, η οποία με τη σειρά της προσμετράται με την επιτυχία ή μη της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα - το περίφημο "κούρεμα" του χρέους κατά 50% - ή αλλιώς με την επιτυχία του PSIplus. Η Κυβέρνηση δηλαδή, θα επιτύχει στο έργο της εάν και εφόσον επιτύχει να "πείσει" τους ιδιώτες δανειστές οικειοθελώς να δεχθούν απομείωση των ελληνικών ομολόγων που διακρατούν, δελεαζόμενοι από το γεγονός ότι τα νέα ομόλογα - της μισής αξίας - θα είναι πολύ πιο αξιόπιστα σε σχέση με τα παλιά "ολόκληρης" αξίας.
Τα υπόλοιπα - λήψη νέων μέτρων, εφαρμογή παλαιότερων κλπ - θα μπορούσαν να υλοποιηθούν και από μια συμβατική Κυβέρνηση με τα γνωστά μέχρι σήμερα αποτελέσματα.
Οι ιδιώτες πιστωτές λοιπόν - κατά Αριστοτέλη πάντοτε - ή θα πειστούν ή όχι να προσέλθουν οικειοθελώς σε μια τέτοια διαδικασία. Αναφερόμαστε σε μια σημαντική πλειοψηφία αυτών κι όχι σε μεμονωμένες αρνήσεις άνευ σημασίας.
Αν πειστούν, η συμφωνία πετυχαίνει - ομοίως και η Κυβέρνηση - και θα λάβουν νέα ομόλογα μισής αξίας αλλά αξιόπιστα.
Αν δεν πειστούν, η συμφωνία αποτυγχάνει οι πιστωτές κρατούν τα παλιά τους ομόλογα - χαμηλής πιστοληπτικής ικανότητας - και η χώρα προχωρά σε νέες περιπέτειες.
Που έγκειται λοιπόν το "κλειδί" της επιτυχίας; Στην πίστη των επενδυτών ότι τα νέα ομόλογα είναι πολύ πιο αξιόπιστα από τα παλιά.
Άρα, επειδή αξιόπιστα ομόλογα εκδίδονται από αξιόπιστες Κυβερνήσεις, ο βαθμός επιτυχίας της Κυβέρνησης ταυτίζεται με το βαθμό αξιοπιστίας της.
Φτάσαμε λοιπόν στον εξής λογικό "κύκλο" ή - και πάλι κατά Αριστοτέλη!- έναν φαύλο κύκλο: Μια Κυβέρνηση θα είναι αξιόπιστη - και άρα επιτυχημένη - αν κατορθώσει να εκδώσει αξιόπιστα ομόλογα, τα οποία θα πιστοποιήσουν την αξιοπιστία - και άρα την επιτυχία - της Κυβέρνησης! Για να αποδειχθεί η αξιοπιστία, πρέπει να εκδοθούν αξιόπιστα ομόλογα που να αποδεικνύουν την αξιοπιστία!
Εδώ φτάσαμε και τον Αριστοτέλη στα όριά του!
Τι σημαίνει αυτό; Πως η νέα Κυβέρνηση ή θα πέσει πολύ νωρίτερα από την προκαθορισμένη ημερομηνία ή θα κρατήσει για πολύ περισσότερο.
Άλλο παράδειγμα.
Η έκτη δόση. Θα την πάρουμε ή όχι;
Σε γενικές γραμμές, η εκταμίευση εξαρτάται από τη συνολική συνεργασία της Ελληνικής Κυβέρνησης και τις αποφάσεις που αυτή θα κληθεί να λάβει - ή να λαμβάνει στο μέλλον - σε σχέση με την εφαρμογή του προγράμματος σταθεροποίησης. Απλούστερα, η Κυβέρνηση πρέπει ανά πάσα στιγμή να κάνει δύο πράγματα:
- να λαμβάνει καινούρια μέτρα όταν τα προηγούμενα δεν επιτυγχάνουν τους στόχους και
- να επιβλέπει ή να επιβάλλει την εφαρμογή των ήδη ληφθέντων μέτρων ή αυτών που ήδη συμπεριλαμβάνονται ή προβλέπονται ρητά στις συμφωνίες.
Αν η δόση εκταμιευθεί, τότε αυτό σημαίνει ότι οι στόχοι επιτυγχάνονται και με τη σειρά του αυτό σημαίνει ότι είτε λαμβάνονται καινούρια μέτρα ή έχουν επιτύχει και αποδώσει τα παλιά τόσο πολύ και τόσο καλά που υπερκαλύπτουν και τις απώλειες της ύφεσης.
Αν η δόση δεν εκταμιευθεί, τότε αυτό σημαίνει ότι δεν έχουν επιτευχθεί οι στόχοι διότι δεν προτίθεται κανείς να λάβει νέα μέτρα και ή δεν μπορεί ή δεν θέλει να επιβλέψει την εφαρμογή των παλαιών.
Επειδή όμως η αδυναμία επίτευξης των στόχων μεταφράζεται σε έλλειψη ρευστότητας - από την οποία έλλειψη το κράτος ξεφεύγει είτε δια αύξησης εσόδων είτε δια μείωσης δαπανών - καταναγκαστικά το κράτος θα κινηθεί ούτως ή άλλως στα πλαίσια της δεδομένης του ρευστότητας. Δηλαδή, αν χρειάζεται 100 και έχει διαθέσιμα 70, και πρέπει να πιάσει το στόχο των 100 ώστε να εκταμιευθεί η δόση, τότε πολύ απλά θα κινηθεί με τα διαθέσιμα 70. Μείωση δαπανών! Άρα εκ των πραγμάτων επίτευξη στόχων!
Σε κάθε περίπτωση δηλαδή, η δόση είναι "εξασφαλισμένη" όχι υπό την έννοια ότι οι καλοί μας Τροϊκανοί θα την εκταμιεύσουν με αγνά αισθήματα συμπαράστασης προς την φτωχή μας πατρίδα. Απλώς, αν χρειαζόμαστε ας πούμε 1 επιπλέον δις μέχρι τέλος του έτους για να διατηρήσουμε τις κρατικές δαπάνες στο επίπεδο που έχει προϋπολογισθεί, είτε θα το βρούμε μέσω μέτρων - και θα πάρουμε τη δόση - είτε δεν θα το βρούμε (αφού δεν μπορούμε να δανειστούμε από αλλού όντας εκτός αγορών), θα μειώσουμε δαπάνες και θα πάρουμε τη δόση! Τόσο απλά. Αλλά και τόσο επώδυνα βεβαίως, γιατί η μείωση κρατικών δαπανών έχει επίπτωση σε μισθούς, συντάξεις κι ένα σωρό άλλα πράγματα.
Και τέλος το υπέρτατο ερώτημα που και πάλι θα κληθεί να απαντήσει ο Αριστοτέλης!
Θα πετύχει στο έργο της η Κυβέρνηση Παπαδήμου;
Για λόγους συντομίας, θα παρακάμψουμε τα λοιπά θέματα και θα σταθούμε στο κεντρικότερο: η επιτυχία της νέας Κυβέρνησης θα μετρηθεί στην επιτυχία υιοθέτησης της δανειακής σύμβασης της 26ης Οκτωβρίου, η οποία με τη σειρά της προσμετράται με την επιτυχία ή μη της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα - το περίφημο "κούρεμα" του χρέους κατά 50% - ή αλλιώς με την επιτυχία του PSIplus. Η Κυβέρνηση δηλαδή, θα επιτύχει στο έργο της εάν και εφόσον επιτύχει να "πείσει" τους ιδιώτες δανειστές οικειοθελώς να δεχθούν απομείωση των ελληνικών ομολόγων που διακρατούν, δελεαζόμενοι από το γεγονός ότι τα νέα ομόλογα - της μισής αξίας - θα είναι πολύ πιο αξιόπιστα σε σχέση με τα παλιά "ολόκληρης" αξίας.
Τα υπόλοιπα - λήψη νέων μέτρων, εφαρμογή παλαιότερων κλπ - θα μπορούσαν να υλοποιηθούν και από μια συμβατική Κυβέρνηση με τα γνωστά μέχρι σήμερα αποτελέσματα.
Οι ιδιώτες πιστωτές λοιπόν - κατά Αριστοτέλη πάντοτε - ή θα πειστούν ή όχι να προσέλθουν οικειοθελώς σε μια τέτοια διαδικασία. Αναφερόμαστε σε μια σημαντική πλειοψηφία αυτών κι όχι σε μεμονωμένες αρνήσεις άνευ σημασίας.
Αν πειστούν, η συμφωνία πετυχαίνει - ομοίως και η Κυβέρνηση - και θα λάβουν νέα ομόλογα μισής αξίας αλλά αξιόπιστα.
Αν δεν πειστούν, η συμφωνία αποτυγχάνει οι πιστωτές κρατούν τα παλιά τους ομόλογα - χαμηλής πιστοληπτικής ικανότητας - και η χώρα προχωρά σε νέες περιπέτειες.
Που έγκειται λοιπόν το "κλειδί" της επιτυχίας; Στην πίστη των επενδυτών ότι τα νέα ομόλογα είναι πολύ πιο αξιόπιστα από τα παλιά.
Άρα, επειδή αξιόπιστα ομόλογα εκδίδονται από αξιόπιστες Κυβερνήσεις, ο βαθμός επιτυχίας της Κυβέρνησης ταυτίζεται με το βαθμό αξιοπιστίας της.
Φτάσαμε λοιπόν στον εξής λογικό "κύκλο" ή - και πάλι κατά Αριστοτέλη!- έναν φαύλο κύκλο: Μια Κυβέρνηση θα είναι αξιόπιστη - και άρα επιτυχημένη - αν κατορθώσει να εκδώσει αξιόπιστα ομόλογα, τα οποία θα πιστοποιήσουν την αξιοπιστία - και άρα την επιτυχία - της Κυβέρνησης! Για να αποδειχθεί η αξιοπιστία, πρέπει να εκδοθούν αξιόπιστα ομόλογα που να αποδεικνύουν την αξιοπιστία!
Εδώ φτάσαμε και τον Αριστοτέλη στα όριά του!
