Ο Τιμ Ανταμς, δημοσιογράφος της βρετανικής «Observer», πέρασε τις τελευταίες εβδομάδες με δύο βιβλία στο προσκέφαλό του, και τα δύο για το κραχ του 2008. Το πρώτο ήταν η τελική έκθεση της αρμόδιας Επιτροπής Ερευνας του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών. Συνολικά 662 σελίδες. Κι ούτε ένα γυναικείο όνομα. Το δεύτερο ήταν «Το Μεγάλο Σορτάρισμα» (Εκδ. Παπαδόπουλος) του πρώην χρηματιστή ομολόγων (bond trader) Μάικλ Λιούις, ένα εκλαϊκευμένο στόρι της κρίσης που της δίνει ένα ανθρώπινο πρόσωπο - για μια ακόμα φορά, το πρόσωπο αυτό είναι αυστηρά ανδρικό.
Ο Ανταμς πήγε να παρακολουθήσει μια ομιλία του Λιούις στο London School of Economics. Κι όταν κάποιος ρώτησε τον ομιλητή ποια μεταρρύθμιση θα εφάρμοζε στις αγορές ώστε να αποφευχθεί μια επανάληψη της καταστροφής του 2008, τον άκουσε να λέει: «Θα έπαιρνα μέτρα ώστε να είναι οι μισοί traders γυναίκες». Η επιστήμη, εξήγησε ο Λιούις, αποδεικνύει πως οι γυναίκες λαμβάνουν πιο έξυπνες αποφάσεις όσον αφορά τις επενδύσεις απ' ό,τι οι άνδρες, αφού είναι πολύ καλύτερες στην αξιολόγηση του κινδύνου.
Neuroeconomics. Νευροοικονομικά. Ετσι αποκαλείται η ολοένα και δημοφιλέστερη επιστήμη για την οποία μιλούσε ο Λιούις. Η βασική της αρχή έχει ως εξής: για να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο κάνουν οι άνθρωποι οικονομικές επιλογές, πρέπει, πέραν των παραδοσιακών μοντέλων οικονομικών μαθηματικών, να αξιοποιήσουμε τις προόδους στους τομείς της νευροβιολογίας, της χημείας του εγκεφάλου και της συμπεριφοριολογικής ψυχολογίας. Μεταξύ άλλων, με τον τρόπο αυτό γίνεται σαφές πως σε συνθήκες έντονης πίεσης, άνδρες και γυναίκες παίρνουν πολύ διαφορετικές αποφάσεις.
Βασικά, είναι όλα θέμα ορμονών. Οταν δύο αρσενικά μπαίνουν στη διαδικασία να ανταγωνιστούν το ένα το άλλο, τα επίπεδα της τεστοστερόνης τους ανεβαίνουν, αυξάνοντας την ικανότητα του αίματος να μεταφέρει οξυγόνο. Παράλληλα, ενισχύεται η τάση τους να διακινδυνεύουν. Μεγάλο μέρος αυτής της τεστοστερόνης παραμένει στο σύστημα του νικητή ενώ, με εξελικτικούς όρους, ο χαμένος αποσύρεται στο δάσος να γλείψει τις πληγές του.
Στον επόμενο γύρο της «μάχης», ο νικητής έχει ήδη υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης, αρχίζει λοιπόν με ένα πλεονέκτημα. Αν συνεχίσει ωστόσο να κερδίζει, τα επίπεδα της τεστοστερόνης φτάνουν στην κορυφή και αρχίζουν να κατρακυλούν από την άλλη πλευρά. «Αρχίζεις να κάνεις ανόητα πράγματα», εξηγεί ο Τζον Κόατς, πρώην χρηματιστής στη Γουόλ Στριτ και νυν ερευνητής στη νευροεπιστήμη και τα οικονομικά στο Κέιμπριτζ. «Οταν αυτό συμβαίνει στα ζώα, αρχίζουν να εκτίθενται υπερβολικά. Μπαίνουν σε υπερβολικά πολλούς καβγάδες. Διεκδικούν υπερβολικά μεγάλες περιοχές. Με απλά λόγια, συμπεριφέρονται σαν traders που έχουν ρέντα. Γίνονται αλαζόνες». Είναι το επονομαζόμενο «winner effect», το φαινόμενο του νικητή. Σε τι διαφέρουν οι γυναίκες; Εχουν μόλις ένα 10% της τεστοστερόνης των ανδρών - αυτό τα λέει όλα. Οπως όμως δείχνουν τα νευροοικονομικά, όταν μια γυναίκα μπαίνει σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο, πολύ συχνά συμπεριφέρεται, αντί άλλης άμυνας, ως πιο άνδρας και από τους άνδρες. Στην πραγματικότητα, για να διαφανεί κάποια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις, πρέπει το ποσοστό των γυναικών σε νευραλγικές θέσεις να είναι τουλάχιστον 30%. Επί του παρόντος, στα χρηματιστήρια του City, οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν το πολύ ένα 3% του συνόλου. Που σημαίνει, η τεστοστερόνη (ακόμα) ζει και βασιλεύει.
