Κοιτάζεις τα ράφια αλλά για έναν ανεξήγητο λόγο στο μυαλό σου υπάρχει ένα κενό. Κοιτάζεις τα χέρια σου, μήπως σου έρθει κάποια εικόνα στο μυαλό, μια ένδειξη για το τι ήθελες να πάρεις, προσπαθείς να σκεφτείς αλλά τίποτα… Σκέφτεσαι να βγεις από την κουζίνα και να ανακατευθυνθείς σε αυτήν μήπως με την επανάληψη των κινήσεων θυμηθείς.. αλλά αυτό είναι γελοίο… Κοιτάζεις ξανά τα ράφια, τη λάμπα… φεύγεις απομακρύνεσαι, κάθεσαι στο τραπέζι με τα χέρια σταυρωμένα και σκέφτεσαι μήπως πρέπει να ζητήσεις βοήθεια. Αρχικά σου φαινόταν αστείο αλλά τώρα νιώθεις ότι χάνεις το μυαλό σου. Και ξαφνικά βλέπεις το άδειο κουτί με τις χαρτοπετσέτες… Μπράβο αυτό ήθελες να κάνεις... γυρνάς στα ντουλάπια και σιγομουρμουρίζεις… χαρτοπετσέτες, τελείωσε το χαρτί, μη το ξεχάσεις χαρτοπετσέτες…
Σε όποια ηλικία και αν βρίσκεσαι η κατάσταση σε ανησυχεί. Φοβάσαι μήπως τα χάνεις. Αν από τα 25 αρχίζεις και ξεχνάς τι θα γίνει αργότερα; Αν πάλι έχεις κλείσει τα 40 τότε προβληματίζεσαι. Μήπως; Μα είσαι μόλις 40 ετών… Είναι δυνατόν;
Ξεχνάς, δε χάθηκε κι ο κόσμος
Βλέπεις ότι η συνάδελφός σου μπορεί ταυτόχρονα να ταξινομεί τα έγγραφά πάνω στο γραφείο της, να κάνει ένα διάλλειμα για να στείλει e-mail στον φίλο της που σπουδάζει στο εξωτερικό και στη συνέχεια συνεχίζει τη δουλειά της αναπόσπαστη από εκεί που σταμάτησε. Την θαυμάζεις για την ικανότητά της αυτήν και στεναχωριέσαι που εσύ δεν μπορείς να το κάνεις. Σε αντίθεση με εσένα αυτή μπορεί να θυμηθεί το όνομα του εστιατορίου στο οποίο γευματίσατε, να συστήσει τον συγγραφέα του βιβλίου που πρόσφατα διάβασε, να ετοιμάσει πολύπλοκες συνταγές δίχως να κοιτάξει τον τσελεμεντέ…
Το γεγονός ότι ξεχνάς δε θα έπρεπε να σε προβληματίζει τόσο έντονα. Κατά γενικό κανόνα θεωρείται φυσιολογικό με την πάροδο του χρόνου και της ηλικίας η μνήμη να αρχίζει και παρουσιάζει σημάδια κόπωσης. Ωστόσο κάποιοι έχουν προβλήματα που επιδεινώνονται σταδιακά και επηρεάζουν και άλλες νοητικές λειτουργίες όπως τον προσανατολισμό και την συγκέντρωση της σκέψης. Σε περίπτωση που έχεις σοβαρά προβλήματα σε δραστηριότητες της καθημερινής σου ζωής ίσως θα έπρεπε να ζητήσεις ιατρική συμβουλή διαφορετικά μην αγχώνεσαι γιατί το να ξεχνάς είναι κάτι άκρως φυσιολογικό και το βιώνουν ακόμη και 15χρονα κορίτσια!
Σκέψου ότι ο κάθε άνθρωπος λειτουργεί διαφορετικά και πως δεν αντιδρούν όλοι με τον ίδιο τρόπο σε στρεσογόνες καταστάσεις. Ίσως είναι οι ευθύνες που σε κάνουν να ασφυκτιείς και να μην μπορείς να σκεφτείς κυριολεκτικά τίποτα άλλο εκτός από τις υποχρεώσεις.
Αν πάλι διανύεις την τέταρτη δεκαετία της ζωής σου και νιώθεις ότι μεγαλώνεις σκέψου ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο δραματικά όσο φαντάζεσαι. Με την πάροδο του χρόνου αλλαγές στο σώμα και τον οργανισμό μιας γυναίκας. Τα γυαλιά πρεσβυωπίας γίνονται απαραίτητο αξεσουάρ για το διάβασμα και την εργασία στον υπολογιστή ενώ δεν έχεις τις ίδιες σωματικές αντοχές. Ωστόσο, οι ερευνητές -κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι και νευροεπιστήμονες - έχουν ανακαλύψει ότι οι εγκέφαλοι των μεσηλίκων δεν ενεργούν κατ' ανάγκη όπως ο υπόλοιπος οργανισμός ενώ η απώλεια της μνήμης που επέρχεται αντισταθμίζεται με νέα ταλέντα που αναπτύσσονται μετά τα 40!
Μύθοι και αλήθειες
Υποχωρεί η μνήμη και για ποιο λόγο;
Είναι αλήθεια, ότι τμήμα της μνήμης υποχωρεί. Υπάρχει ένας σοβαρός λόγος για τον οποίο η μνήμη αρχίζει να φθίνει. Στη μέση ηλικία χάνονται νευρώνες σε κρίσιμες περιοχές όπως ο ιππόκαμπος- η περιοχή όπου γίνεται η επεξεργασία των αναμνήσεων.
Αυτό όμως δεν είναι πάντα τόσο μεγάλο πρόβλημα καθώς ο εγκέφαλος είναι αρκετά ευέλικτος ώστε να εξακολουθεί να αναπληρώνει. Έρευνες εξάλλου έχουν αποδείξει ότι τα εγκεφαλικά κύτταρα δεν καταστρέφονται με την ίδια ταχύτητα με την οποία επέρχεται η γήρανση του σώματος και του οργανισμού.
Μάλιστα, σε μικρό βέβαια ποσοστό έχουν καταγραφεί περιπτώσεις ακόμη και 80χρονων που κατάφεραν να διατηρήσουν άθικτα τα εγκεφαλικά τους κύτταρα ενώ άλλοι ανέπτυξαν μηχανισμούς για την αντιμετώπιση του προβλήματος απώλειας μνήμης.
Άλλωστε οι μεσήλικες χαρακτηρίζονται πιο έξυπνοι από οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα ενώ γίνονται πιο ευτυχισμένοι καθώς βλέπουν την θετική πλευρά της ζωής.
Και τι γίνεται με τα αντανακλαστικά;
Ερευνητές παρακολούθησαν σχολαστικά τον εγκέφαλο σε ανθρώπους και ζώα και διαπίστωσαν ότι με την πάροδο των ετών μειώνεται και η παραγωγή χημικών ουσιών που σχετίζονται με την κίνηση και την εγρήγορση με αποτέλεσμα τα αντανακλαστικά υποχωρούν.
Όπως είναι φυσικό μετά την ηλικία των 40 δεν έχεις τις ίδιες αντοχές. Το φρενάρισμά σε περίπτωση που δεις ένα σκυλί να πετάγεται ενώ κινείσαι στην εθνική θα είναι σίγουρα πιο αργό σε σχέση με αυτό μιας 20χρονης κοπέλας ενώ σίγουρα θα χρειαστείς μεγαλύτερη προσπάθεια από αυτόν για να μάθεις τη λειτουργία ενός νέου κινητού υψηλής τεχνολογίας. Ωστόσο, έχεις πολύ μεγαλύτερη ικανότητα κρίσης αναγνωρίζοντας αμέσως τις ομοιότητες των καταστάσεων και βρίσκοντας άμεσες λύσεις.
Τα «άγνωστα» ταλέντα που αναπτύσσεις μεγαλώνοντας
... έχεις διπλό σύμμαχο!
Ίσως είναι από την αίσθηση πανικού αλλά κάποια στιγμή στη μέση ηλικία αναπτύσσεται η ικανότητα να χρησιμοποιείς και τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου κάθε φορά που έρχεσαι αντιμέτωπη με ένα παράξενο πρόβλημα.
Από τους πρώτους επιστήμονες που το εντόπισαν ήταν η νευροψυχολόγος Δρ Cheryl Grady, καθηγήτρια του Πανεπιστήμιο του Τορόντο. Στις αρχές της δεκαετίας του '90 παρατήρησε με την μέθοδο της τομογραφίας με εκπομπή ποζιτρονίων τον εγκέφαλο μεσηλίκων θέλοντας να εξετάσει αν ανταποκρίνεται στα ερεθίσματα με τον ίδιο τρόπο που θα ανταποκρινόταν το μυαλό ενός νεότερου ατόμου. Προς μεγάλη της έκπληξη οι μεσήλικες αντιδρούσαν το ίδιο καλά με τους νεότερους ενώ χρησιμοποιούσαν μεγαλύτερο μέρος του εγκεφάλου με τη διαφορά ότι τον χρησιμοποιούσαν με διαφορετικό πλέον τρόπο. Αξιοποιούσαν τα ίδια εγκεφαλικά κυκλώματα αλλά προσελάμβαναν επίσης μια επιπλέον περιοχή τον ισχυρό μετωπικό φλοιό του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνος για την επίλυση προβλημάτων.
Μόλις λίγα χρόνια μετά την ανακάλυψη της Δρ Γκρείντι μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι οι μεσήλικες χρησιμοποιούν και τα δύο μέρη ταυτόχρονα. Είναι σαν ένας αυτοματοποιημένος μηχανισμός για την ενίσχυση της μνήμης, κάτι σαν τρικ. Μάλιστα, όσο μεγαλύτερη η εκπαίδευση τόσο πιο πιθανή είναι η χρήση και των δύο ημισφαιρίων και η καλύτερη απόδοση της μνήμης.
…γίνεσαι πιο έξυπνη!
Παρά τη γενική πεποίθηση ότι ο άνθρωπος χάνει τα λογικά του καθώς μεγαλώνει και γίνεται λιγότερο εύστροφος, υπάρχουν όλο και περισσότερα στοιχεία που υποδηλώνουν το αντίθετο. Πως όμως μπορεί να είσαι πιο έξυπνη όταν τοποθετείς φρούτα μέσα στο καλάθι των άπλυτων και βάζεις τα γυαλιά σου μέσα στο ψυγείο;
Διαχρονική μελέτη, με επικεφαλής τον ψυχολόγο Σέρι Γουίλις που ξεκίνησε το 1956 και παρακολούθησε συστηματικά για περισσότερα από 40 έτη δείγμα 6.000 ατόμων διαπίστωσε ότι οι μεσήλικες ανταπεξέρχονται καλύτερα σε γνωστικά τεστ από ό, τι οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα.
Το δείγμα των ατόμων κλήθηκε να λύσει διάφορα τεστ. Αρχικά υποβλήθηκαν σε έλεγχο λεξιλογίου όπου τους ζητήθηκε να αναγνωρίσουν και να βρουν συνώνυμα, σε τεστ λεκτικής μνήμης, αλλά και μαθηματικής ικανότητας. Εξετάστηκε δηλαδή η ικανότητά τους να θυμούνται λέξεις αλλά και να πραγματοποιούν μαθηματικές πράξεις όπως η πρόσθεση, αφαίρεση, ο πολλαπλασιασμός και η διαίρεση. Τέλος εξετάστηκε η ικανότητα προσανατολισμού τους, τα αντανακλαστικά τους αλλά και η επαγωγική λογική τους, η ικανότητα δηλαδή να επιλύουν προβλήματα λογικής.
Αυτό που ανακάλυψαν οι ερευνητές είναι εκπληκτικό. Μεγαλώνοντας το ίδιο δείγμα ατόμων ανταποκρινόταν καλύτερα στα τεστ που του δίνονταν ενώ διαπιστώθηκε ότι με την πάροδο των ετών ανέπτυσσαν μεγαλύτερες γνωστικές δεξιότητες σε σχέση με τη νεανική τους ηλικία. Το λεξιλόγιο, η λεκτική μνήμη, ο προσανατολισμός τους αλλά και η επαγωγική τους λογική ήταν πολύ πιο ανεπτυγμένα στην ηλικία των 40 ετών απ΄ ότι στην ηλικία των 20.
… είσαι ένα βήμα πιο κοντά στην επιτυχία
Λέγεται ότι η πραγματική δοκιμασία του ανθρώπινου εγκεφάλου είναι η ικανότητά του να καταλαβαίνει και να κρίνει σωστά. Σύμφωνα με έρευνες η ικανότητα αυτή βελτιώνεται με την πάροδο του χρόνου. Είναι το μίγμα του συναισθηματικού ελέγχου, της ψυχικής δύναμης, και της εμπειρίας της ζωής που μας βοηθά να κάνουμε τις σωστές κινήσεις και στα 40 είσαι πλέον αρκετά ώριμη και ικανή για να το πετύχεις.
Ο David Laibson, από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, έχει διενεργήσει μελέτες στον αναδυόμενο τομέα των «νευροοικονομικών» εξετάζοντας για το πώς οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το μυαλό τους για να προβούν σε επιχειρηματικές αποφάσεις. Όπως αποδείχτηκε κατά την αντιμετώπιση πολύπλοκων ζητημάτων όπως η διαχείριση χρημάτων, οι υποθήκες και τα επιτόκια, τα άτομα μέσης ηλικίας κάνουν τις καλύτερες επιλογές. Στην πραγματικότητα δηλαδή η οικονομική κρίση είναι πιο επίφοβη για τους νεότερους. Αυτό συμβαίνει διότι η μυελίνη, μια ουσία που περιβάλλει τους νευράξονες επιτρέποντας τη μετάδοση των νευρικών σημάτων, διαδραματίζει βασικό ρόλο στη γνωστική λειτουργία. Με την πάροδο της ηλικίας και τουλάχιστον μέχρι την Πέμπτη δεκαετία της ζωής μας η μυελίνωση του εγκεφάλου είναι εξαιρετικά ισχυρή.
… Κάνεις πράξη το «Think pink, think positive»
Οι περισσότερες φοβόμαστε να μεγαλώσουμε και πιστευουμε ότι θα αυξηθεί και το αίσθημα της απογοήτευσης. Αλλά αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι ότι με την πάροδο του χρόνου γίνεσαι πιο ευτυχισμένη καθώς μαθαίνεις να δέχεσαι τα θετικά ερεθίσματα και να απορρίπτεις τα αρνητικά συναισθήματα.
Καθώς μεγαλώνουμε αντιδρούμε λιγότερο αρνητικά στα πράγματα και αυτό γίνεται χάρη στην αμυγδαλή, ένα μικρό, μέρος του εγκεφάλου που επεξεργάζεται τα συναισθήματα και αποφασίζει για το πώς πρόκειται να αντιδράσει ο οργανισμός σε μια κατάσταση. Οι μαγνητικές τομογραφίες δείχνουν ότι η δραστηριότητα της αμυγδαλής φαίνεται φυσιολογική όμως διαφέρει η αλληλεπίδρασή της με άλλες περιοχές του εγκεφάλου. Μεγαλώνοντας η αμυγδαλή αλληλεπιδρά λιγότερο με τον ιππόκαμπο και περισσότερο με τον πλαγιοραχιαίο προμετωπιαίο φλοιό, μια περιοχή που σχετίζεται με τον έλεγχο των συναισθημάτων. Οι εγκέφαλοί μας, δηλαδή με κάποιον αυτοματοποιημένο τρόπο, αρχίζουν να τονίζουν τη θετική πλευρά των πραγμάτων και να εξαλείφουν την αρνητική.
Πώς να νικήσεις την… αφηρημάδα σου!
Το μυστικό για να νικήσεις την αφηρημάδα σου αλλά και για να έχεις νοητική διαύγεια 20χρονης ακόμη και όταν θα σβήνεις ερωτηματικό αντί για κεριά πάνω στην τούρτα είναι να διατηρήσεις το μυαλό σου σε φόρμα, κάτι που μπορείς να κάνεις ήδη από νεαρή ηλικία ακολουθώντας τις παρακάτω συμβουλές.
* Βάλε την άσκηση στην καθημερινότητά σου: Νους υγιής εν σώματι υγιή. Το κλειδί για την καλή υγεία, και φυσική κατάσταση δε κάθε ηλικία είναι η σωματική άσκηση. Η γυμναστική εκτός από το ότι σφίγγει και κάνει σφριγηλό το κορμί σου, βοηθά να διατηρηθεί σε φόρμα και το μυαλό σου προστατεύοντας τις νοητικές σου ικανότητες επί μακρόν. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η άσκηση βελτιώνει τη ροή αίματος και παρέχει οξυγόνο στον εγκέφαλο με αποτέλεσμα να γίνεται καλύτερη αιμάτωση στις περιοχές εκείνες που σχετίζονται με τη νοητική λειτουργία. Μελέτες έχουν επίσης ότι άνθρωποι που περπατούσαν ή ασκούνταν σε γυμναστήριο τρεις φορές την εβδομάδα κατάφεραν να διατηρήσουν το μυαλό τους τρία χρόνια νεότερο.
* Μην υποτιμάς τη δια βίου εκπαίδευση: Μάθε γλώσσες, χρήση υπολογιστών ή η οτιδήποτε άλλο σου παρακινεί το ενδιαφέρον. Η εκπαίδευση εκτός από το ότι αυξάνει την ικανότητα χρήσης περισσοτέρων μερών του εγκεφάλου χρησιμεύει και ως ασπίδα κατά της καταστροφής των εγκεφαλικών κυττάρων.
* Λύνε σταυρόλεξα και παζλ : Οι διάφορες νοητικές δραστηριότητες, όπως το διάβασμα ή ακόμη και το λύσιμο σταυρόλεξων και παζλ μπορεί να καθυστερήσουν την απώλεια της μνήμης.
* Ασχολήσου με τις τέχνες: Έχει διαπιστωθεί ότι όσοι ασχολούνται με δραστηριότητες που ενεργοποιούν τους νευρώνες τους, όπως το η μουσική, ο χορός και γενικότερα οι τέχνες έχουν μειωμένες πιθανότητες να... το χάσουν.
* Κάνε φίλους και πάρε μέρος σε δραστηριότητες: Όσοι έχουν πλούσια κοινωνική ζωή και συμμετέχουν σε δραστηριότητες έχει αποδειχθεί ότι έχουν μειωμένο κίνδυνο να παρουσιάσουν απώλεια μνήμης σε μεγαλύτερη ηλικία.
Από τη Δήμητρα Γκούντρα
http://www.womenonly.gr/
