Συνεργάστηκε ο Πάτροκλος Παπαδάκης, ψυχολόγος, μέλος του Πανελλήνιου Ψυχολογικού Συλλόγου
Για να μάθεις να επεκτείνεις τη ζωή σου, πρέπει να σταματήσεις να
θέτεις στερεότυπα στον εαυτό σου και να δοκιμάσεις κάτι νέο. Ο ψυχολόγος
Πάτροκλος Παπαδάκης, μέλος του Πανελλήνιου Ψυχολογικού Συλλόγου, λέει
ότι συναντά συχνά πελάτες που δε συνειδητοποιούν πως ο τρόπος σκέψης
τους περιορίζει τους ορίζοντές τους. «Βλέπω συχνά ανθρώπους να θέτουν
στερεότυπα στον εαυτό τους. Ξεχνούν ότι δεν είμαστε ένα ή δύο πράγματα,
ότι αποτελούμαστε από πολλά μέρη και περιορίζουμε τον εαυτό μας, αν δεν
ενστερνιζόμαστε όλες τις πλευρές της προσωπικότητάς μας». Υπογραμμίζει,
επίσης, ότι οι πεποιθήσεις που έχουμε σχετικά με τις ικανότητές μας και
το χαρακτήρα μας δεν είναι παγιωμένες από τη γέννησή μας, άρα μπορούν να
αλλάξουν.
«Οι πεποιθήσεις αυτές σχηματίστηκαν στην παιδική ηλικία, βάσει της
προσοχής που δεχόμασταν από τους γονείς και τα αδέλφια μας», σημειώνει ο
ειδικός και προσθέτει: «Δύο παιδιά που μεγαλώνουν στην ίδια οικογένεια
συχνά έχουν τελείως διαφορετικές πεποιθήσεις. Είναι πολύ προσωπικό αυτό
και εξαρτάται από το τι επιλέγουμε να κατανοήσουμε εκείνη τη στιγμή».
Ένα κλασικό παράδειγμα είναι όταν το ένα παιδί είναι καλό στα αθλήματα.
Το μικρότερο αδελφάκι του ίσως μάθει από νωρίς ότι είναι μάταιο να
συναγωνίζεται, γι’ αυτό θα το απορρίψει και θα προσπαθήσει να λάμψει σε
άλλον τομέα. Μπορεί ακόμη και να επιλέξει να μη συμμετάσχει καθόλου στον
«απαγορευμένο» τομέα και να γίνει ο περίγελος, επειδή είναι τόσο
«άχρηστος» στα αθλήματα. Εάν αργότερα προσπαθήσει να ασχοληθεί με αυτά,
πολύ συχνά αναστατώνει το στάτους κβο.
Μπες σε ένα μεγαλύτερο κόσμο
Οι περισσότεροι νιώθουμε πως πρέπει να κάνουμε ένα πράγμα και να
μείνουμε σε αυτό, αντί να δοκιμάσουμε πολλά διαφορετικά πράγματα και να
διατρέξουμε τον «κίνδυνο» να εκπλαγούμε. «Στην κουλτούρα μας, υποθέτουμε
συχνά ότι το να είμαστε παθιασμένοι με κάτι απαιτεί να μένουμε σταθεροί
σε αυτό» αναφέρει η Μάργκαρετ Λόμπενστιν, συγγραφέας του The
Renaissance Soul (Η Αναγεννησιακή Ψυχή). «Φανταζόμαστε το φανατικό
επιστήμονα να εργάζεται μέρα-νύχτα στο εργαστήριό του. Σε τέτοιες
εικόνες υπάρχει η υπόνοια της ιδέας ότι μόλις αφοσιωθούμε στα δυνατά
πάθη μας, πρέπει να εγκαταλείψουμε όλα τα άλλα πράγματα που αγαπάμε.
Αυτό σε καμία περίπτωση δεν ισχύει. Μπαίνοντας σε αυτό το μεγαλύτερο
κόσμο από αυτόν με τον ένα στόχο, είναι σαν να βγαίνουμε από ένα στενό,
σκοτεινό τούνελ και να εισερχόμαστε σε ένα όμορφο, φωτεινό δωμάτιο,
γεμάτο δυνατότητες».
Ανοίξου σε 4 βήματα
Εάν θέλεις να βρεις το κουράγιο να βγεις έξω από τα όριά σου, το πρώτο
και καλύτερο που πρέπει να κάνεις για τον εαυτό σου είναι να
καλλιεργήσεις την ευθύτητά σου. Η ευθύτητα είναι ένα από τα πέντε βασικά
χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και αυτό που σχετίζεται περισσότερο
με το ταξίδι προς μια μεγαλύτερη, γεμάτη εκπλήξεις ζωή. Οι ανοιχτοί
άνθρωποι έχουν αεικίνητη φαντασία, δίνουν σημασία στα εσώτερα αισθήματά
τους, είναι αισθητικά ευαίσθητοι, απολαμβάνουν την ποικιλία και είναι
πνευματικά περίεργοι. Έχουν την τάση να ενδιαφέρονται και να ασχολούνται
με τον κόσμο, συνήθως είναι αντισυμβατικοί, ανεκτικοί και απολαμβάνουν
την εξερεύνηση νέων προκλήσεων. Απορρίπτουν τη ρουτίνα, προτιμούν την
ποικιλία, τις εκπλήξεις και τον αυθορμητισμό. «Όσο πιο ανοιχτοί είμαστε
σε νέες εμπειρίες τόσο αγχωνόμαστε όταν υπερβαίνουμε τα όρια ανοχής μας
και αναπτύσσουμε τον εαυτό μας» τονίζει ο Πάτροκλος Παπαδάκης. Παρακάτω
ακολουθούν μερικοί τρόποι για να ανοιχτείς:
1. Εντόπισε πού είσαι κλειστή
«Το να είμαστε ανοιχτοί σε νέους ανθρώπους και εμπειρίες ακούγεται
ωραίο, αλλά πρώτα πρέπει να ανοιχτούμε στον εαυτό μας», λέει ο ειδικός
και συνεχίζει: «Αυτό είναι το πρώτο βήμα για να αρχίσουμε να
σχετιζόμαστε διαφορετικά με τη ζωή και τις εμπειρίες μας. Για να
ξεκινήσει η διαδικασία του να είμαστε πιο ανοιχτοί και επιεικείς προς
τον εαυτό μας, πρέπει να αφήσουμε πίσω τις παλιές, άχρηστες ιστορίες για
το πώς προσδιορίζουμε τον εαυτό μας». Ξεκίνα εντοπίζοντας έναν τομέα
της ζωής σου όπου νιώθεις κλειστή ή εγκρατής. Μπορεί να φταίει το ότι η
καριέρα σου είναι στάσιμη, ή ότι η σχέση σου δεν οδηγεί πουθενά, ή ότι
γενικά η ζωή σου έχει γίνει ρουτίνα και συνήθεια. Κάνε στον εαυτό σου
μερικές εποικοδομητικές ερωτήσεις για να διευρύνεις τις απαντήσεις σου.
Εάν νιώθεις ότι δεν αποδίδεις επαρκώς στη δουλειά, αντί να σκέφτεσαι τι
κάνεις λάθος ή τι σου λείπει, αναρωτήσου τι θα ήθελες να φέρεις στη
δουλειά σου, ποιες ιδιότητες και αξίες θα σε βοηθούσαν να αλλάξεις τη
στάση σου απέναντι σε αυτό που κάνεις. Εάν νιώθεις ότι η σχέση σου
καταρρέει, αντί να σκέφτεσαι τι πήγε λάθος, ανοίξου σε νέους τρόπους
επαφής αναρωτώμενη τι θα μπορούσες να κάνεις για να βελτιώσεις την
κατάσταση, όπως το να είσαι στοργική ή ανεκτική. Το να είσαι ανοιχτή
σημαίνει να αναλαμβάνεις την ευθύνη, να προχωράς σε αλλαγές στη ζωή σου
και να μην περιμένεις ή να εύχεσαι να τις κάνει κάποιος άλλος για σένα.
2. Ανοίξου στις επιθυμίες σου
Αντί να καθορίζουμε τον εαυτό μας με μια σειρά αρνητικών –τι δεν
κάνουμε, τι δε μας αρέσει, τις αποτυχίες, τα άγχη και τις απώλειές μας–,
μπορούμε να ανοιχτούμε στα θετικά στοιχεία του ποιοι είμαστε τώρα, τι
μας ενδιαφέρει και κυρίως τι επιθυμούμε. «Χωρίς επιθυμία δεν
προοδεύουμε, γιατί η επιθυμία δημιουργεί όρεξη για αλλαγή» επισημαίνει ο
ειδικός. Το να είμαστε ανοιχτοί στις επιθυμίες μας δε σημαίνει να
κυνηγάμε ριψοκίνδυνα κάθε καπρίτσιο ή φαντασίωση. Σημαίνει να
προσδιορίζουμε τι πραγματικά θέλουμε και να κινούμαστε προς αυτό. Σκέψου
ένα όνειρο που λαχταράς, ένα όνειρο που ήθελες τόσο πολύ που δεν
τολμούσες να το σκεφτείς, επειδή φοβόσουν ότι δε θα το πετύχεις ποτέ.
Τώρα σκέψου πώς θα μπορούσες να το υλοποιήσεις κάνοντας το πρώτο μικρό
βήμα που θα σε οδηγήσει σε αυτό. Εάν ήθελες πάντα να δουλέψεις στο
εξωτερικό, για παράδειγμα, αλλά φοβόσουν την αναστάτωση, σκέψου ποιο θα
ήταν αυτό το πρώτο βήμα. Θα μπορούσε να είναι τόσο απλό όσο το να
ξεκινήσεις μαθήματα εκμάθησης της γλώσσας, να τηλεφωνήσεις στην πρεσβεία
της χώρας για την οποία ενδιαφέρεσαι και να τους ρωτήσεις για την
πολιτική μετανάστευσης ή να μπεις σε μια διαδικτυακή κοινότητα
εκπατρισμένων και να μάθεις πώς ήταν η εμπειρία τους. «Αντί να κρατάμε
κρυφή την επιθυμία και να είμαστε εγκρατείς από το φόβο της αποτυχίας,
μπορούμε να ανοιχτούμε σε αυτό που θεωρείται πιθανό, ακόμη κι αν αυτό
σημαίνει ότι τελικά θα επιλέξουμε κάτι διαφορετικό» υπογραμμίζει ο
ψυχολόγος. Αυτό κάνει η ανοιχτή διάθεση: σε οδηγεί στην κατεύθυνση που
θέλεις ή σε κάποιαν άλλη που δεν ήξερες ότι ήθελες.
3. Μην κρίνεις τον εαυτό σου ή τους άλλους
Ένα από τα πρώτα και πιο σημαντικά βήματα για να ανοιχτείς, είναι να
σταματήσεις να κρίνεις. Συνήθως παραμένουμε περιορισμένοι από κανόνες
και προκαταλήψεις που επιβάλλουμε οι ίδιοι. Κρίνοντας αυστηρά τον εαυτό
σου, δεν μπορείς παρά να προβάλλεις τις κρίσεις σου στους άλλους. Η
κατανόηση και η συμπόνια δημιουργούν πιο βαθιές και ικανοποιητικές
σχέσεις. «Οι άνθρωποι μπορούν να μας λένε πράγματα χωρίς να φοβούνται
ότι θα τους κρίνουμε. Ως αντάλλαγμα, έχουμε την άδεια να τους λέμε κι
εμείς πράγματα, χωρίς να ανησυχούμε αν ακούγονται σωστά ή αποδεκτά. Αυτή
η διάθεση να είμαστε ανοιχτοί μας βοηθά να εξερευνήσουμε τον εαυτό μας
και δημιουργεί οικειότητα» εξηγεί ο ειδικός.
4. Προσπάθησε να λες «ναι» αντί για «γιατί»
Ένας από τους πιο άμεσους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να γίνουμε
πιο ανοιχτοί στη ζωή είναι να λέμε «ναι» αντί για «όχι». Το «ναι» μας
οδηγεί σε απροσδόκητα μέρη, όπου συναντούμε νέους ανθρώπους, δοκιμάζουμε
νέες δεξιότητες, αλλάζουμε δουλειά, ακόμη και την εμφάνισή μας. Εάν στο
παρελθόν ήμασταν επιφυλακτικοί για πολύ καιρό και ρωτούσαμε «γιατί;»
αντί για «γιατί όχι;», τώρα θα διαπιστώσουμε ότι η ζωή γίνεται μια πολύ
πιο πλούσια και ευρεία εμπειρία. «Φυσικά, υπάρχουν πάντα οι περιστάσεις
που πρέπει να ρωτήσεις “γιατί”, αν υπάρχουν σοβαρές συνέπειες από τις
πράξεις μας. Αλλά συνήθως χρησιμοποιείται για να προστατευτούμε»
σημειώνει ο Πάτροκλος Παπαδάκης. Το να πούμε «ναι» σε κάτι καινούργιο
συνήθως μας προκαλεί άγχος, αλλά αντί να λες «Δεν μπορώ να το κάνω,
γιατί μπορεί να αποτύχω», μπορείς να λες «Θα το δοκιμάσω, γιατί είμαι
περίεργη να δω τι θα συμβεί». Πιστεύουμε πως οι άμυνές μας μας
προστατεύουν, αλλά μπορεί να μας απομακρύνουν από την ουσία. Μπορούμε να
μάθουμε απ’ όλους, αν το επιλέξουμε. Όσο περισσότερα μαθαίνουμε τόσο
πιο ανοιχτοί γινόμαστε, καθώς χάνουμε το φόβος μας και υποδεχόμαστε
πιθανότητες που ούτε καν φανταζόμασταν.
Ανακάλυψε τις δυνατότητες σου
- Παρατήρησε τους φόβους σου Εάν θέλεις να
επεκταθείς, τότε μην πέφτεις στις παγίδες της ενοχής και της υποχρέωσης
να ευχαριστήσεις τους άλλους. Γράψε τα πράγματα που θα ήθελες να
δοκιμάσεις. Έπειτα, πάρε τα ένα ένα και γράψε τους φόβους και τα
αρνητικά συναισθήματα που έχεις γι’ αυτά. Τι σε εμποδίζει να το κάνεις;
Είναι από φόβο για το ίδιο το πράγμα ή από φόβο ότι θα φανείς ανόητη ή
άχρηστη;
- Επινόησε τις φανταστικές ζωές σου Εάν είχες
ακόμη πέντε ζωές να ζήσεις, τι θα έκανες σε καθεμία; Ίσως να ήσουν
αστυνομικίνα, συγγραφέας, σεφ, χορεύτρια, ζωγράφος, ηθοποιός, καθηγήτρια
Ιστορίας, θεραπεύτρια, γιατρός. Σημείωσε ό,τι σου έρχεται στο μυαλό.
Μην το σκέφτεσαι πολύ. Το θέμα είναι αυτές οι ζωές να είναι
διασκεδαστικές. Κοίταξε ξανά τη λίστα σου και διάλεξε μία. Στη συνέχεια
κάνε τα βήματα που χρειάζονται για να ζήσεις αυτήν τη ζωή αυτή την
εβδομάδα. Για παράδειγμα, αν έγραψες τραγουδίστρια, μπορείς να
δανειστείς μια κιθάρα ή να κατεβάσεις αγαπημένα τραγούδια στον
υπολογιστή σου. Δε χρειάζεται να τα παρατήσεις όλα και να πας σε ένα
κέντρο να τραγουδήσεις. Το ζητούμενο είναι να κάνεις μικρά βήματα για να
εξερευνήσεις τα πράγματα που σε συγκινούν.
- Εξασκήσου στην ολόψυχη σκέψη Όλοι
γεννιόμαστε δημιουργικοί, χρησιμοποιώντας όλες τις δυνατότητες του
εγκεφάλου μας, αλλά, καθώς μεγαλώνουμε, έχουμε την τάση να στηριζόμαστε
στο αριστερό ημισφαίριό του. Έχουμε, λοιπόν, την τάση να χρησιμοποιούμε
τη λογική για να λύνουμε τα προβλήματα. Είναι μια φυσική εγκεφαλική
επικράτηση, αλλά μπορούμε να την αντιστρέψουμε, αρχίζοντας να λύνουμε τα
προβλήματα και πλευρικά και κατά γράμμα.
> Κράτα ημερολόγιο με ό,τι κάνεις μες στην ημέρα. Σκέψου
πώς θα μπορούσες να προσεγγίσεις τα πράγματα διαφορετικά. Σκέψου πώς
ένας συνάδελφος θα το είχε προσεγγίσει. Γράψε ένα φανταστικό διάλογο και
διάβασέ τον ξανά για να δεις τι σου ταιριάζει.
> Κάθε μέρα επικεντρώσου σε ένα αντικείμενο.
Γράψε τις διάφορες πιθανές χρήσεις του. Η εφημερίδα μπορεί να
χρησιμεύσει σαν ομπρέλα, μπορεί να καθαρίσει τα τζάμια σου, μπορεί να
γίνει βαρκούλα. Βρες όσο περισσότερες χρήσεις μπορείς σε 3 λεπτά.
