Η τήξη των πάγων απειλεί τις καλλιέργειες του πλανήτη

Του Τάσου Σαραντή
sarantis@pegasus.gr

Σύμφωνα με τους οικολόγους, κάθε άνοδος της θερμοκρασίας κατά έναν βαθμό Κελσίου μπορεί να μειώσει τις σοδειές σιταριού κατά 10%. Ομως, όπως αναφέρει ο Λέστερ Μπράουν, ιδρυτής και πρόεδρος του Earth Policy Institute, τα έμμεσα αποτελέσματα της επικράτησης υψηλότερων θερμοκρασιών στις προμήθειες των τροφίμων μας είναι εξίσου σοβαρά. Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες λιώνουν ήδη τους πάγους της Δυτικής Ανταρκτικής και της Γροιλανδίας. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι ο συνδυασμός της τήξης των πάγων και της ανόδου της θερμοκρασίας των ωκεανών θα μπορούσε να αυξήσει τη στάθμη της θάλασσας μέχρι και 1,80 μέτρα κατά τη διάρκεια αυτού του αιώνα.

Αλλά ακόμη και μία άνοδος 80 εκατοστών στη στάθμη της θάλασσας θα μείωνε αισθητά τις προμήθειες ρυζιού στην Ασία, μία περιοχή που διαβιούν οι περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους του πλανήτη και όπου καλλιεργείται το 90% του ρυζιού που παράγεται σε ολόκληρο τον κόσμο. Εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο θα πλημμύριζαν οι μισοί ορυζώνες στο Μπανγκλαντές και θα καταδυόταν τμήμα του Δέλτα Μεκόνγκ στο Βιετνάμ. Το Βιετνάμ, που είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος μετά την Ταϊλάνδη εξαγωγέας ρυζιού, θα έχανε το εξαγώγιμο πλεόνασμα του ρυζιού του. Αυτό θα ανάγκαζε περίπου είκοσι χώρες που εισάγουν ρύζι από το Βιετνάμ να στραφούν αλλού.

Πολυάριθμα άλλα δέλτα ποταμών στην Ασία στα οποία καλλιεργείται ρύζι θα βρισκόταν κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Την ίδια στιγμή λιώνουν και οι παγετώνες των βουνών. Οι μάζες του χιονιού και του πάγου στις οροσειρές του πλανήτη και το νερό που αποθηκεύουν θεωρούνται ως μία δεδομένη κατάσταση, πολύ απλά επειδή υπήρχαν εκεί πολύ πριν ξεκινήσει η γεωργία. Η συρρίκνωση ή και η εξαφάνισή τους θέτει σε κίνδυνο το μέλλον των αγροτών αλλά και ολόκληρων πόλεων που εξαρτώνται από αυτές. Σύμφωνα με έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας των Παγκόσμιων Παγετώνων, το 2010 ήταν το 19ο συνεχές έτος κατά το οποίο καταγράφεται συρρίκνωση των παγετώνων των βουνών.

Οι παγετώνες λειώνουν σε όλα τα σημαντικά βουνά του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων των Ανδεων, τα όρη Ρόκις, τις Άλπεις, τα Ιμαλάια, και το οροπέδιο του Θιβέτ. Στη Νότια Αμερική, το 22% των παγετώνων του Περού που τροφοδοτεί πολλούς ποταμούς και προμηθεύει με νερό αγρότες και πόλεις σε ξηρές παράκτιες περιοχές έχουν εξαφανιστεί. Ο Λόνι Τόμσον από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο ανέφερε το 2007 ότι ο παγετώνας Κουελκάγια στο νότιο Περού, που υποχωρούσε κατά έξι μέτρα το χρόνο στη δεκαετία του '60, πλέον υποχωρεί κατά εξήντα μέτρα ετησίως. Η Βολιβία, επίσης, χάνει με πολύ γρήγορους ρυθμούς τους παγετώνες της, το νερό των οποίων εφοδιάζει τους αγρότες και τις πόλεις της. Μεταξύ 1975 και 2006, η περιοχή των παγετώνων της συρρικνώθηκε σχεδόν στο μισό. Ο φημισμένος παγετώνας Τσακαλτάγια που κάποτε ήταν το υψηλότερο χιονοδρομικό κέντρο του πλανήτη εξαφανίστηκε το 2009.

Μείωση ροής ποταμών
Για τους 53 εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν στο Περού, τη Βολιβία, και τον Ισημερινό, η απώλεια των παγετώνων των βουνών και η μείωση της ροής των ποταμών κατά τη ξηρή περίοδο απειλούν τη διατροφική ασφάλεια, την πολιτική σταθερότητα, αλλά και την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, αφού στις περισσότερες από τις μισές περιοχές παράγεται από υδροηλεκτρικές πηγές. Αυτήν την περίοδο, λίγες χώρες επηρεάζονται από την τήξη των παγετώνων των βουνών όσο οι κοινωνίες των Ανδεων. Στο Περού, όπου οι παγετώνες συρρικνώνονται, η ροή του νερού από τα βουνά στην παράκτια περιοχή της χώρας, όπου ζει το 60% του πληθυσμού, θα μειωθεί κατά τη διάρκεια της περιόδου ανομβρίας. Αυτή η περιοχή περιλαμβάνει τη Λίμα, η οποία, με σχεδόν εννέα εκατομμύρια κατοίκους, είναι δεύτερη μεγαλύτερη πόλη σε έρημο, μετά από το Κάιρο.

Απειλή για τη διατροφική ασφάλεια του πλανήτη
Η γεωργία στις κεντρικές ασιατικές χώρες του Αφγανιστάν, του Καζακστάν, του Κιργιστάν, του Τατζικιστάν, του Τουρκμενιστάν και του Ουζμπεκιστάν εξαρτάται έντονα από το λιώσιμο του χιονιού στο Χίντου Κους, στο οροπέδιο Παμίρ και στην οροσειρά Τιέν Σαν, αφού από εκεί προέρχεται το νερό για την άρδευση. Και το κοντινό Ιράν παίρνει ένα μεγάλο μέρος του νερού του από το λιώσιμο του χιονιού στα υψηλά όρη Αλμπορζ που βρίσκονται μεταξύ της Τεχεράνης και της Κασπίας Θάλασσας.

Ο πάγος που λιώνει στα Ιμαλάια και στο οροπέδιο του Θιβέτ αποτελεί ακόμη πιο σοβαρή απειλή για τη διατροφική ασφάλεια σε παγκόσμια κλίμακα. Από τους παγετώνες των συγκεκριμένων στηρίζονται οι σημαντικότεροι ποταμοί της Ασίας κατά τη διάρκεια της περιόδου ανομβρίας, όταν οι ανάγκες άρδευσης είναι μέγιστες. Στις λεκάνες των ποταμών Ινδός, Γάγγης, Κίτρινος Ποταμός και Γιάνγκτζε, όπου η αρδευόμενη γεωργία εξαρτάται έντονα από τους ποταμούς, η απώλεια οποιουδήποτε βαθμού της ροής τους κατά την περίοδο της ανομβρίας είναι καταστροφική για τους αγρότες. Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός σίτου στον κόσμο και η Ινδία ο δεύτερος μεγαλύτερος. Με το ρύζι η Κίνα και η Ινδία εξουσιάζουν συνολικά την παγκόσμια παραγωγή.
Επομένως, η τήξη αυτών των παγετώνων που συνδέονται με τη μείωση των υδροφόρων στρωμάτων καθίσταται ως η μεγαλύτερη απειλή για τη διατροφική ασφάλεια που έχει αντιμετωπίσει ο κόσμος ποτέ. Και εδώ πρέπει να τονιστεί, όπως αναφέρει ο Λέστερ Μπράουν πως η μείωση των υδροφόρων στρωμάτων, ως αποτέλεσμα της τήξης των παγετώνων μπορεί τεχνητά να διογκώσει την παραγωγή προϊόντων για μια σύντομη περίοδο. Εν τούτοις, καθώς οι παγετώνες συρρικνώνονται και οι μικρότεροι εξαφανίζονται εξ ολοκλήρου, σε βάθος χρόνου εξαφανίζεται το διαθέσιμο νερό για την άρδευση.

http://www.imerisia.gr