Χρονιά ακραίων φυσικών φαινομένων το 2010

Η περσινή χρονιά ήταν η πιο ακραία χρονιά, με όρους καιρικών φαινομένων, από το 1816, οπότε εξερράγη στην Ινδονησία το όρος Ταμπόρα και το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου έζησε μέρες με λιγότερη ηλιοφάνεια και καθόλου καλοκαίρι. Το 2011 βαδίζει, σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις, στα «χνάρια» του προκατόχου του. Επιστήμονες μιλούν για την ανάγκη να ορισθεί εκ νέου η ερμηνεία του όρου «φυσιολογικές καιρικές συνθήκες».
Έγκυροι διεθνείς κλιματικοί και μετεωρολογικοί οργανισμοί ενώνουν τις δυνάμεις τους για να ανιχνεύσουν τη σύνδεση των πρόσφατων ακραίων καιρικών φαινομένων με την αλλαγή του κλίματος του πλανήτη.




«Περιμένω, σε 20 με 30 χρόνια από σήμερα, να γίνουν το καινούργιο "φυσιολογικό" οι ακραίες καιρικές συνθήκες, σαν αυτές στις οποίες σταθήκαμε μάρτυρες το 2010», λέει ο Τζεφ Μάστερς, εκ των ιδρυτών του κλιματικού δικτυακού τόπου παρακολούθησης του κλίματος Weather Underground (www.wunderground.com).

Η έκθεση «Κατάσταση του Κλίματος 2010» (http://www.ncdc.noaa.gov/bams-state-of-the-climate/2010.php), που έδωσαν, τον προηγούμενο μήνα, στη δημοσιότητα η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανογραφίας και Φυσικής της Ατμόσφαιρας (NOAA) στις ΗΠΑ και η Αμερικανική Εταιρεία Μετεωρολογίας - εργάστηκαν σε αυτήν 368 επιστήμονες από 45 χώρες - τρομάζει: το 2010 ήταν μια από τις πιο ζεστές χρονιές στην ιστορία (η πιο ζεστή, σύμφωνα με τα στοιχεία που άρχισαν να συλλέγονται το 1880, ήταν το 2005). Ο ρυθμός αύξησης του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα -του πιο επικίνδυνου αερίου του θερμοκηπίου- ήταν πέρσι ταχύτερος από τον προπέρσινο (αυξήθηκε κατά 2,6 μέρη στο εκατομμύριο και η αύξηση αυτή ήταν μεγαλύτερη από τη μέση ετήσια αύξηση που παρατηρήθηκε την περίοδο 1980 ως 2010. Η μείωση της χιονοκάλυψης από τον Δεκέμβριο ως τον Μάιο ήταν η μεγαλύτερη σε διάστημα 40 χρόνων. Για εικοστή χρονιά συρρικνώθηκε η μάζα των παγετώνων στα όρη του πλανήτη. Στα δεύτερα υψηλότερα επίπεδα στην ιστορία ανήλθε η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας πάνω από τις χερσαίες επιφάνειες της γης. Σε επίπεδα ρεκόρ αυξήθηκε, τη χειμερινή περίοδο στο νότιο ημισφαίριο, ο πάγος της θάλασσας στην Ανταρκτική, ενώ στην Αρκτική συρρικνώθηκε στα τρίτα χαμηλότερα επίπεδα στην ιστορία. Η μέση στάθμη των ωκεανών συνέχισε να ανέρχεται και η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας των ωκεανών ήταν η τρίτη υψηλότερη στην ιστορία.



Οι ωκεανοί ήταν πιο αλμυροί, σε σχέση με τον μέσο όρο, σε περιοχές με υψηλή εξάτμιση και λιγότερο αλμυροί σε περιοχές με υψηλή κατακρήμνιση, παρέχοντας ένδειξη ότι εντείνεται ο κύκλος του νερού, πράγμα το οποίο σημαίνει ισχυρές βροχοπτώσεις και χιονόπτωση. Η θερμότητα που ήταν παγιδευμένη στους ωκεανούς παρέμεινε πέρσι, στα επίπεδα του 2009, μεταξύ των υψηλότερων στην ιστορία. Σημειώθηκε νέο ρεκόρ βροχοπτώσεων (πέρσι, η διαφορά της κατακρήμνισης από τον μέσο όρο ήταν περίπου 13% υψηλότερη από τη διαφορά που είχε παρατηρηθεί την προηγούμενη χρονιά με τη μεγαλύτερη βροχόπτωση, δηλαδή το 1956). Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι δέχθηκαν, το 2010, το δεύτερο ισχυρότερο πλήγμα λόγω των ιστορικά ή σχεδόν ιστορικά υψηλών θερμοκρασιών στην επιφάνεια των τροπικών ωκεανών του πλανήτη. Το δάσος της βροχής στον Αμαζόνιο «βίωσε», πέρσι, τη δεύτερη, μέσα σε πέντε χρόνια, «ξηρασία του αιώνα», με τη στάθμη του νερού στον μεγαλύτερο βόρειο παραπόταμο του Αμαζονίου, τον Ρίο Νέγκρο, να υποχωρεί στα χαμηλότερα επίπεδα από τότε που άρχισαν να συλλέγονται στοιχεία, το 1902 (τέσσερα μέτρα πιο κάτω από τα επίπεδα στα οποία υποχωρούσε σε μια συνήθη περίοδο ξηρασίας).



Δεν είχαν τέλος οι φυσικές καταστροφές το 2010. Πλημμύρες στο Πακιστάν και την Κίνα, κύμα καύσωνα και πυρκαγιές στη Ρωσία, με δεκάδες χιλιάδες θύματα. Σε έκθεση της γερμανικής εταιρείας αντασφαλειών Munich Re υποστηρίχθηκε ότι η περσινή χρονιά ήταν μια από τις χειρότερες στην ιστορία όσων αφορά τις φυσικές καταστροφές, εννιά στις δέκα από τις οποίες σχετίζονταν με ακραία φυσικά φαινόμενα. Για μακροπρόθεσμη τάση που δεν μπορεί πλέον να εξηγηθεί μόνον με τις φυσικές περιοδικές μεταβολές του κλίματος κάνει λόγο ο συγγραφέας της έκθεσης Πέτερ Χέπε: «είναι πιθανό να συμβάλει, κατά ένα ποσοστό, η αλλαγή του κλίματος στην άνοδο της θερμοκρασίας των ωκεανών».



Για καιρό, οι επιστήμονες δίσταζαν να «αποδώσουν» τις φυσικές καταστροφές στην κλιματική αλλαγή. Αυτή η διστακτικότητα, που κράτησε 20 χρόνια, μοιάζει να πλησιάζει στο τέλος της: το Met Office στη Βρετανία, το Εθνικό Κέντρο Έρευνας στην Ατμόσφαιρα (NCAR) στις ΗΠΑ και άλλοι διεθνείς οργανισμοί για το κλίμα ανέλαβαν να μελετήσουν από κοινού κάθε ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο για να ανιχνεύσουν την πιθανή σύνδεσή του με την υπερθέρμανση του πλανήτη. Επίκαιρη πρωτοβουλία, καθώς η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) εκτίμησε ότι, το 2010, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων, ανήλθαν στην ποσότητα-ρεκόρ των 30,6 μεγατόνων, αυξημένες κατά 1,6 μεγατόνους σε σχέση με το 2009, παρά την πιο σοβαρή ύφεση της παγκόσμιας οικονομίας στα τελευταία 80 χρόνια. Η εξέλιξη αυτή έκανε τον επικεφαλή οικονομολόγο της IDEA, Φατίχ Μπιρόλ να πει ότι ο στόχος να εμποδιστεί η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας πάνω από 2 βαθμούς Κελσίου - η υπέρβαση αυτού του ορίου θα οδηγήσει, σύμφωνα με τους επιστήμονες, σε «επικίνδυνη αλλαγή του κλίματος» - είναι μια «ωραία ουτοπία».




Οι καιρικές μεταβολές και οι φυσικές καταστροφές αποτιμώνται πλέον σε οικονομικό κόστος. Πρόσφατη μελέτη του NCAR τοποθέτησε στα 485 δισ. δολάρια ή το 3,4% του αμερικανικού ΑΕΠ το κόστος που έχουν για τη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη καιρικά φαινόμενα ρουτίνας, όπως οι βροχοπτώσεις ή οι ψυχρότερες του συνήθους μέρες. Από την πλευρά της, η Νιχίλ ντα Βικτόρια Λόμπου, στην μεγαλύτερη εταιρεία αντασφαλειών παγκοσμίως, τη Swiss Re, επισημαίνει ότι οι μέσες ετήσιες οικονομικές απώλειες από τις φυσικές καταστροφές έχουν ανέλθει, την πρώτη δεκαετία του αιώνα μας, σε 130 δισ. δολάρια, από 25 δισ. δολάρια που ήταν τη δεκαετία 1980-1990. Δεν στερείται βάσης αυτή η θέση, καθώς οι καταστροφές που προκαλούνται από τις πλημμύρες και τις καταιγίδες έχει αυξηθεί - σύμφωνα με τη μη κυβερνητική οργάνωση Oxfam - από περίπου 133 το χρόνο, τη δεκαετία 1980-1990 σε 350 το χρόνο, σήμερα.



Νέες τάσεις, που εμφανίζονται εδώ και μια δεκαετία, διαπιστώνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Μετεωρολογίας. Εκπρόσωπός του είπε ότι «στην Ευρώπη εμφανίζεται μια σαφής τάση προς μια άνοιξη με μεγαλύτερη ξηρασία. Η φετινή ξηρασία έρχεται μετά από χρονιές με μεγάλη ξηρασία, το 2007, το 2009 και το 2010». Φέτος ήταν η σειρά της δυτικής Ευρώπης να πληγεί από έναν «μέγα-καύσωνα», με 16 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, της Ελβετίας, της Γερμανίας και τμημάτων της Βρετανίας να βιώνουν ακραίες συνθήκες ξηρασίας. Πενταπλασιασμό έως δεκαπλασιασμό των πιθανοτήτων ενός καλοκαιριού με «μέγα-καύσωνα» μέσα στα επόμενα 40 χρόνια βλέπει ο ερευνητής στο πανεπιστήμιο της Λισαβόνας Νταβίντ Μπαριοπέντρου.
Το 2011 είναι ήδη σε τροχιά να χαρακτηριστεί «εξαίρεση», λέει ο Τζεφ Μάστερς του Weather Underground και η βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν» παρουσιάζει ένα εύγλωττο φωτογραφικό αφιέρωμα για τις φυσικές καταστροφές, λόγω της αλλαγής του κλίματος.


http://www.protothema.gr/