18 Οκτ 2010

Κάνουμε... θόρυβο με βαρέλια, εφημερίδες και αναπτήρες

Stomp. Σημαίνει χτυπάω το πόδι δυνατά. Σημαίνει επίσης μια ομάδα που δεν σταματάει να εξελίσσεται, να χορεύει, να χτυπάει δυνατά τα χέρια της πάνω σε κάθε είδους αντικείμενο καταγράφοντας τον ήχο της εποχής μας. Χρησιμοποιούν παλιά, άχρηστα αντικείμενα οικιακής ή βιομηχανικής χρήσης, τα οποία θέτουν στην υπηρεσία μιας ιδιότυπης θεατρικής λογικής. Τενεκέδες, κουβάδες, βαρέλια, σπιρτόκουτα, άδεια κουτάκια μπίρας, εφημερίδες, σκουπόξυλα και παλιοσίδερα, ακόμα και νεροχύτες ή κομμάτια παλιών αυτοκινήτων και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς γίνονται αυτοσχέδια όργανα μουσικής στα χέρια των περφόρμερ.

Το σόου των Stomp είναι ένας συνδυασμός κρουστών, ρυθμικής κίνησης και οπτικής κωμωδίας και πρόκειται για την πιο ευφάνταστη επινόηση στον χώρο των μουσικών τεχνών. Καταργούν τον διαχωρισμό υψηλής και λαϊκής τέχνης, προκαλούν το γέλιο και είναι ευρηματικοί. Με μια «μαγική» δύναμη, αξιοποιώντας την ιδιότητα κάθε σώματος να παράγει ήχους, μεταμορφώνουν τα καθημερινά αυτά αντικείμενα σε πηγή εκρηκτικού, ασταμάτητου και μεταδοτικού ρυθμού. Τα μέλη της ομάδας είναι ταυτόχρονα ηθοποιοί, μουσικοί και χορευτές, και μέσα από την εναρμονισμένη συνύπαρξή τους στη σκηνή καταφέρνουν να δημιουργούν ένα μοναδικό οπτικοακουστικό θέαμα.

Το συγκρότημα που δημιουργήθηκε το 1991 στο Μπράιτον, από τους Βρετανούς Λουκ Κρέσγουελ και Στιβ ΜακΝίκολας, κατάφερε μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να ξεπεράσει κάθε προσδοκία και να αποκτήσει διεθνή ακτινοβολία. Ωστόσο, ενώ σε όλο τον κόσμο παίζουν σε κλειστά θέατρα, στην Ελλάδα δεν έχουν παίξει ποτέ, αφού μέχρι τώρα μας παρουσίαζαν το σόου τους τα καλοκαίρια σε ανοιχτά θέατρα (Ηρώδειο, Θέατρο Λυκαβηττού, Θέατρο Πέτρας).
Η νέα επίσκεψή τους λοιπόν θα είναι στο κλειστό θέατρο Μπάντμιντον, στις 30 Νοεμβρίου με 5 Δεκεμβρίου. Οι Στιβ ΜακΝίκολας και τον Λουκ Κρέσγουελ αναλαμβάνουν να μας εξηγήσουν τον γρίφο: «Θυμίζει κωμωδία του βωβού κινηματογράφου αφού απουσιάζει ο λόγος, αλλά δεν είναι. Θυμίζει ταπ ντάνσινγκ, το στυλ χορού του Φρεντ Αστέρ, αλλά δεν είναι. Τι είναι;». Οι Stomp!

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΡΑΛΗ

Πώς θα περιγράφατε τους Stomp;

Στιβ ΜακΝίκολας: Ως ένα θεατρικό έργο που δημιουργήθηκε από μουσικούς. Δεν έχει αφήγηση, δεν έχει διαλόγους και δεν έχει κάποια ιδιαίτερη μελωδία, αλλά είναι ολοκληρωτικά βασισμένο στον ρυθμό. Οτιδήποτε συμβαίνει στο σόου έχει απόλυτη σχέση με τον ρυθμό. Η πρωταρχική οδηγία για όλες τις παραστάσεις είναι: ο ρυθμός έρχεται πρώτος, η κίνηση έρχεται δεύτερη και προσπαθούμε να κάνουμε το μείγμα πιο ενδιαφέρον και πιο ευχάριστο προσθέτοντας επίπεδα κωμωδίας σε αυτό.

Από πού αντλείτε τις ιδέες σας;
Λουκ Κρέσγουελ: Οι ιδέες έρχονται απ’ οπουδήποτε. Κάποιες είναι η χρήση οργάνων - χεριού, γιατί εύκολα «δανείζονται» στον ρυθμό και στον χτύπο, όπως μια σκούπα, το χτύπημα ενός τενεκέ ή σφυριών, τα οποία είναι αρκετά προφανή αντικείμενα. Αλλες ιδέες είναι πιο σουρεαλιστικές, όπως το βάδισμα «φορώντας» βαρέλια λαδιού. Και σε μικρά πράγματα, όπου θέλεις να βάλεις και οπτικό εφέ μαζί με τον ήχο, για παράδειγμα να χρησιμοποιήσεις αναπτήρες, ή όταν προσπαθείς να κάνεις κάτι σιωπηλό, σε προκαλεί να το αφουγκραστείς και να συντονιστείς με αυτό. Με λίγα λόγια είναι όλα αντικείμενα καθημερινής χρήσης, που οποιοσδήποτε μπορεί να βρει και να καταπιαστεί.
Στιβ ΜακΝίκολας: Ναι, οι περισσότερες ιδέες έρχονται από την καθημερινή ζωή μας, οπότε μπορεί να είναι σκούπες και αναπτήρες. Αλλά όποτε δημιουργούμε ένα σκετς, πάντα σκεφτόμαστε με όρους όχι μόνο ρυθμικής ποιότητας ή την ηχητική ποιότητα των οργάνων, αλλά επίσης και του οπτικού αποτελέσματος που έχουν.

Με ποια κριτήρια διαλέγετε τα άτομα που απαρτίζουν τους Stomp. Είναι μουσικοί, χορευτές ή και τα δύο;
Λουκ Κρέσγουελ: Ψάχνουμε για προσωπικότητες. Μπορείς να διδάξεις κάποιον μέχρι κάποιο επίπεδο πώς να παίζει κρουστά. Και επίσης μπορείς να διδάξεις κάποιον μέχρι κάποιο σημείο πώς να «παίζει». Αλλά δεν μπορείς να «βγάλεις» την προσωπικότητα κάποιου ή το χάρισμά του. Αυτό πρέπει να υπάρχει από την αρχή. Ετσι ψάχνεις για άτομα που έχουν την αίσθηση του ρυθμού, αλλά και την αίσθηση της περιπέτειας, που θέλουν να συμμετέχουν στο πρότζεκτ, αλλά και θέλουν να δημιουργήσουν κάτι από μόνοι τους. Υπάρχει πολύς χώρος στους Stomp για άτομα που θέλουν να προσθέσουν τις δικές τους ιδέες και που θα βγάλουν τους δικούς τους χαρακτήρες. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Στιβ ΜακΝίκολας: Είναι σαν να θέλεις να διδάξεις κάποιον τη γλώσσα των Stomp, την οποία όμως θα χρησιμοποιήσει με τον δικό του τρόπο. Αυτό είναι το πιο σημαντικό, όταν αναζητάς κάποιον να συμμετέχει στους Stomp.

Υπάρχει κάτι από το οποίο να μην μπορείτε να παράγετε μουσική;
Λουκ Κρέσγουελ: Μπορείς να φτιάξεις μουσική από τα πάντα, είτε είναι το χτύπημα ενός αλουμινένιου κουτιού αναψυκτικού είτε μαζεύοντας βότσαλα στην παραλία. Είναι το τι θέλεις να κάνεις με αυτά. Tο δυσκολότερο στους Stomp, όταν προσπαθείς να σκηνοθετήσεις μια σκηνή, είναι το οπτικό κομμάτι: πρέπει να έχει κάποιου είδους εσωτερική λογική, είτε αυτό βγάλει αποτέλεσμα κωμικό είτε δραματικό. Γιατί διαφορετικά μπορούμε απλώς να χτυπάμε ρυθμικά ένα αντικείμενο για οσοδήποτε. Οπότε η απάντηση είναι «ναι, από τα πάντα». Το ερώτημα είναι γιατί να το κάνεις.
Στιβ ΜακΝίκολας: Nαι, υπάρχουν αντικείμενα που δεν απέδωσαν, αλλά μόνο επειδή δεν ταίριαξαν στη ιδέα του σόου. Γιατί πάντα ένα καινούργιο στοιχείο πρέπει να ταιριάξει με τη ροή της παράστασης.

Επηρεάστηκε το σόου από την Αμερική;
Λουκ Κρέσγουελ: Νομίζω ότι το σόου είχε επηρεαστεί από την Αμερική πριν πάμε εκεί. Είτε από τους Nicholas Brothers είτε από τα υπέροχα χορευτικά κλακέτας είτε το φανκ είτε τους ρυθμούς. Η Νέα Υόρκη ή η φαντασία μας, η εκδοχή της Νέας Υόρκης στο κεφάλι μας ήταν μια επιρροή για τους Stomp.
Στιβ ΜακΝίκολας: Ναι, νομίζω ότι είναι σημαντικό να πούμε πως στήνοντας την παράσταση σίγουρα είχαμε επιρροές από πολλές παλιές αμερικανικές παραστάσεις και φιλμ. Αλλά, συγχρόνως, επηρεαστήκαμε από συγκροτήματα, όπως οι Kodo από την Ιαπωνία ή οι Burundi Drummers από την Αφρική, που μπορούν να κάνουν ένα ολόκληρο σόου βασισμένο μόνο πάνω στον ρυθμό, που προφανώς είναι αυτό που θέλαμε να κάνουμε κι εμείς. Αλλά θέλαμε επίσης να δημιουργήσουμε και κάτι παράξενα βρετανικό, και αυτό καταλήγει να είναι εκκεντρικά βρετανικό. Οταν πρωτοστήσαμε το σόου σκεφτήκαμε ότι ίσως κάτι καλό να γινόταν με αυτό. Το παρουσιάσαμε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Εδιμβούργου το 1991 κι απλώς απογειώθηκε. Από εκεί φύγαμε σχεδόν αμέσως για την Αυστραλία, σε περιοδεία σε όλα τα Φεστιβάλ της Νοτιοανατολικής Αυστραλίας, και από τότε δεν έχουμε κοιτάξει ποτέ ξανά πίσω.

Με τι εντυπώσεις φεύγει το κοινό από τις παραστάσεις σας;
Λουκ Κρέσγουελ: Οι παραγωγές των Stomp ξεσηκώνουν. Η ιδέα είναι υπερβολικά απλή και δεν πιστεύω ότι τίθενται ερωτήματα επί του θέματος, εκτελεσμένη ωστόσο με υπερβολικό ενθουσιασμό, με πολλή γλύκα και πολλή ενέργεια. Νομίζω λοιπόν ότι το κοινό φεύγει με την εξής αίσθηση: «Λοιπόν είναι μια τόσο απλή ιδέα, και όμως δουλεύει τόσο καλά». Ή «είχα μία ιδέα την οποία ποτέ δεν υλοποίησα, θα πάω και θα τη δοκιμάσω», και δεν σημαίνει απαραίτητα μια ρυθμική ιδέα, μπορεί να είναι οποιαδήποτε ιδέα. Λοιπόν ελπίζω να είναι μια θετική προτροπή «Σήκω πάνω και κάν’ το».

Eχουν οι Stomp μήνυμα;
Στιβ ΜακΝίκολας: Αν υπάρχει μήνυμα (που όλοι το περιμένουν από το θέατρο) είναι το ότι μπορείς να φτιάξεις κάτι από το τίποτα. Χρησιμοποιώντας άχρηστα, οικιακά και βιομηχανικά αντικείμενα από την ίδια τη φύση τους, προκαλείς το θέμα των απορριμμάτων, προκαλείς την ιδέα της κουλτούρας, ως κάτι διανοουμενίστικο ή κάτι το απροκάλυπτο (που σημαίνει ότι δεν είναι απαραίτητο να αγοράσεις τσέλο ή ντραμ σετ για να φτιάξεις). Υπάρχει ακόμα ένα στοιχείο ιεροτελεστίας στη δουλειά μας: Γενικά όλοι σχολιάζουν το ότι μερικά από τα κομμάτια του σόου είναι σχεδόν τράιμπαλ. Το Stomp έχει χαρακτηρισθεί ως μιούζικαλ χωρίς μουσική... Παρότι το σόου είναι στην πραγματικότητα μια διαδοχή από διαφορετικά κομμάτια, υπάρχει το στοιχείο του να γνωρίσεις καλύτερα τον χαρακτήρα των εκτελεστών, μέσω του σόου, επομένως έχει να κάνει με τη δυναμική του γκρουπ, και πώς ευρύτατα αντίθετες προσωπικότητες μπορούν να δουλέψουν μαζί. Θέλουμε να διασκεδάσουμε, να ξεσηκώσουμε, να εμπνεύσουμε. Νιώθουμε να έχουμε επιτύχει, όταν το κοινό φεύγοντας από την παράσταση προσπαθεί να παίξει οποιοδήποτε αντικείμενο συναντήσει στον δρόμο του.

Μπορεί ο οποιοσδήποτε να κάνει Stomp;
Λουκ Κρέσγουελ: Νομίζω ότι οποιοσδήποτε μπορεί να κάνει Stomp. Eχουμε κάνει σόου στο Μπράιτον της Αγγλίας, στη Μελβούρνη της Αυστραλίας, όπου πήραμε 15-20 έξτρα άτομα, όχι σε οντισιόν, αλλά απλούς ανθρώπους που τους άρεσε και τους εκπαιδεύσαμε στο σόου. Ολοι μπορούν να κάνουν Stomp έως ένα επίπεδο - προφανώς χρειάζονται διαφορετικά επίπεδα. Κάποιοι άνθρωποι μπορούν, ξέρετε, τους δίνεις τη φαντασία και κάνουν απίθανα πράγματα. Κάποιοι φτάνουν έως ένα ση μείο. Αλλοι μπορούν να κάνουν ρυθμό με τα χέρια τους και τα πόδια τους και όλοι μπορούν να παίξουν «τύμπανα». Ολοι παίζουν τα τύμπανα όλη την ώρα. Αυτό εισπράττει κατά ένα μέρος το κοινό από την παράσταση. Οι περισσότεροι μας λένε «χτυπάω το τραπέζι της κουζίνας ή σκουπίζω με τη σκούπα, αλλά ποτέ δεν σκέφτηκα να το κάνω παράσταση».
http://www.ethnos.gr/