Χαρισματικά
ζευγάρια που βλέπουν τη σχέση τους σαν αγώνα bras de fer και το κρεβάτι
τους ως αρένα μονομαχίας. Όταν αγαπάς, όμως, τι νόημα έχει να
προσπαθείς διαρκώς να αποδείξεις ποιος είναι καλύτερος;
Θα έχεις δει τέτοια ζευγάρια που η ζωή τους τρέχει στο fast track. Είναι και οι δύο νέοι, επαγγελματικά καταξιωμένοι, φιλόδοξοι και επιτυχημένοι, συνήθως στους πιο απαιτητικούς χώρους. Είναι μαζί, είναι ερωτευμένοι και για τους γύρω τους αποτελούν τον ιδανικό συνδυασμό, το τέλειο ζευγάρι. Την εικόνα τους σιγά σιγά συμπληρώνουν και δύο-τρία πανέμορφα χαρισματικά παιδιά. Στο μπρελόκ τους είναι κρεμασμένα τα κλειδιά της μεζονέτας και του αστραφτερού SUV.
Στο εσωτερικό της σχέσης τους όμως κυριαρχεί ο διαρκής ανταγωνισμός. Ένας εξοντωτικός και μάταιος αγώνας για να αποδείξει ο ένας στον άλλον πως αυτός είναι καλύτερος σε κάθε skill. Ποιος μαγειρεύει, ποιος οδηγεί καλύτερα, ποιος πήρε προαγωγή, ποιος έλυσε το πρόβλημα, σε ποιον έχουν αδυναμία τα παιδιά; Ποιος είναι πιο έξυπνος, πιο περιζήτητος, πιο κοινωνικός;
“Αγάπης αγώνας άγονος” που θα΄λεγε και ο ποιητής. Αυτή η κόντρα θα φέρει το περιβόητο σούπερ ζευγάρι με σταθερή ταχύτητα και μαθηματική ακρίβεια στον χωρισμό. Ακόμα όμως και μετά το τέλος της σχέσης τους, θα τους ακούσεις με έκπληξη να συνεχίζουν να μετράνε το σκορ: ποιος κράτησε τους περισσότερους κοινούς φίλους, ποιος είπε την τελευταία λέξη, ποιος φέρθηκε πιο ψύχραιμα απέναντι στα παιδιά, ποιος διεκδίκησε στο διαζύγιο, ποιος δικαιώθηκε στο δικαστήριο.
Η ισορροπία ανάμεσα σε δυο κυριαρχικές προσωπικότητες δεν βρίσκεται εύκολα, αφού ο κώδικας επικοινωνίας τους είναι μια διαρκής σύγκριση των δεξιοτήτων και των ταλέντων τους. Επειδή όμως ο έρωτας δεν μοιάζει καθόλου με αυτό που οι οικονομολόγοι αποκαλούν “win-win situation” στο τέλος και οι δυο θα χάσουν. Θα χάσουν ο ένας τον άλλον. Θα χάσουν και την ευκαιρία να ζήσουν μια σχέση που θα μπορούσε να αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου, αν δεν την δηλητηρίαζαν καθημερινά με τοξικές ουσίες που έχουν μέσα πολύ από το θανατηφόρο για τον έρωτα στοιχείο «εγώ-».
Σκηνές από έναν γάμο
Πολλοί πιστεύουν πως οι επιτυχημένοι και καταξιωμένοι καριερίστες αναπαράγουν στην προσωπική τους ζωή τις συνθήκες υψηλού ανταγωνισμού που έχουν συνηθίσει να αντιμετωπίζουν στο εργασιακό τους περιβάλλον. Ωστόσο αυτό δεν είναι απολύτως ακριβές. Στον ανταγωνισμό δεν μας εκπαιδεύει μόνο η επαγγελματική μας πορεία. Στην πραγματικότητα μπαίνουμε στην ενηλικίωση με καλά ακονισμένα αντανακλαστικά, αφού ήδη από την παιδική μας ηλικία ανταγωνιζόμαστε με τα αδέρφια μας για την αγάπη των γονιών μας, με τους συμμαθητές μας για την εύνοια της δασκάλας. Ανταγωνιζόμαστε στα μαθήματα και στα αθλήματα, ακόμα και στις καλλιτεχνικές μας δεξιότητες. Στην εφηβεία ο ανταγωνισμός κλιμακώνεται, γιατί τα πράγματα σοβαρεύουν. Ποιος ή ποια θα μπει στο Πανεπιστήμιο, ποια είναι η πιο ωραία της τάξης, ποιον «αφήνουν» πιο ελεύθερο οι γονείς; Ο ανταγωνισμός όμως στα μαθητικά μας χρόνια, και αργότερα στην επαγγελματική μας ζωή, συχνά υπηρετεί έναν καλό σκοπό: μας δίνει κίνητρο να γίνουμε καλύτεροι, συγκρίνοντας τις δυνατότητές μας με εκείνες των άλλων και προσπαθώντας να βελτιώσουμε τις επιδόσεις μας.
Στις ερωτικές μας σχέσεις όμως αυτή η προσήλωση στη νίκη, στην πρωτιά και στο επίτευγμα μπορεί πανεύκολα να μας απομακρύνει από τα αληθινά ζητούμενα της αγάπης που βρίσκονται στην απέναντι όχθη: την οικειότητα, την εμπιστοσύνη, την τρυφερότητα και τη στοργή. Όταν αγαπάς θέλεις, και πρέπει να μπορείς, να νιώσεις ευάλωτος στην αγκαλιά του άλλου. Κάθε άλλο σενάριο μόνο να σε απομακρύνει από εκείνον μπορεί. Όχι να σας φέρει πιο κοντά.
Το σωστό θα ήταν μπαίνοντας σε μια καινούργια σχέση να μπορούσαμε να παραιτηθούμε εντελώς από κάθε ανταγωνιστική διάθεση, όμως αυτή, πρακτικά, δεν είναι μια εύκολη επιδίωξη. Με μια έννοια και το ίδιο το γεγονός του έρωτα είναι το αποτέλεσμα φιλοδοξίας ή διεκδίκησης, ανταγωνισμού δηλαδή, με τους άλλους επίδοξους εραστές που επιδίωκαν σχέση με το αντικείμενο του πόθου μας. Η ίδια η σχέση μας είναι το τρόπαιο.
Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις, σπάνιες ομολογουμένως, όπου η ύπαρξη ανταγωνιστικού πνεύματος στη σχέση να μας κάνει και τους δύο καλύτερους. Κάθε μικρή ή μεγάλη επιτυχία του ενός, να ανεβάζει τον πήχη και να παρασύρει τον άλλο σε καλύτερες επιδόσεις. Ο ανταγωνισμός με τη θετική του πλευρά μπορεί να φορτίσει τις μπαταρίες του ζευγαριού. Ωστόσο ακόμα κι εδώ κρύβεται ο κίνδυνος ο ένας από τους δυο να νιώσει την απόρριψη ή την εγκατάλειψη, αν δεν καταφέρει να ακολουθήσει το fast track που λέγαμε. Αυτό συμβαίνει στα ζευγάρια που ξαφνικά παρουσιάζουν μεγάλη διαφορά στις αποδοχές τους, επειδή ο ένας πήρε προαγωγή ενώ ο άλλος έμεινε στάσιμος, ή όταν η καριέρα του ενός απαιτεί να μετακομίσουν σε άλλη πόλη ή χώρα αφήνοντας πίσω την καριέρα του άλλου. Και οι διακοπές χαλάνε και οι καρδιές χωρίζουν, κάπως σαν την Τζούλι Ντελπί και τον Ίθαν Χοκ στο Πριν από τα Μεσάνυχτα.
Κάνετε έρωτα, όχι πόλεμο
Η ιδέα να παραδεχτεί κανείς πως έσφαλε ή να αποδεχτεί πως ήρθε δεύτερος, δεν αρέσει στις δυναμικές προσωπικότητες. Τελικά, σε κάθε ανταγωνιστική σχέση γίνεται πιο σημαντικό να κερδίσεις τη μάχη, παρά να επιλύσεις τα προβλήματα που την προκάλεσαν. Το πιο δύσκολο πράγμα για όλα τα ζευγάρια είναι να μάθουν να συζητούν πολιτισμένα. Μπορεί πράγματι μια γνώμη να είναι πιο κοντά στην αλήθεια από την άλλη, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως ο ένας “κερδίζει” και ο άλλος “χάνει”, γιατί η αγάπη δεν είναι debate σε τηλεοπτικά παράθυρα. Και οι δυο πλευρές μπορούν να παρουσιάζουν τη θέση τους με πάθος και επιχειρήματα, αλλά στο τέλος της ημέρας ο συμβιβασμός των απόψεων πρέπει να κυριαρχεί. Σ' αγαπώ, μ' αγαπάς. Αγκάλιασέ με. Τόσο απλά.
Ο ανταγωνισμός στην ερωτική σχέση μπορεί να πυροδοτεί για πάντα το πάθος. Χωρίς αυτόν οι σχέσεις θα ήταν βαρετές. Ο χρόνος που περνάμε μαζί και όσα μοιραζόμαστε έχουν τελικά μεγαλύτερη σημασία από το ποιος είπε την τελευταία λέξη ή ποιος είχε δίκιο. Οι σύμβουλοι σχέσεων λένε πως ο χαμένος κάθε διαμάχης συνειδητά ή ασυνείδητα καταστρώνει κάποιο σχέδιο εκδίκησης – ενδεχομένως και της αποχώρησής του. Έτσι, ο νικητής του σήμερα είναι αναμφίβολα ο χαμένος του αύριο. Μπορεί να είναι ωραία αίσθηση της νίκης, αλλά αν αγαπάς τον σύντροφό σου, δεν νιώθεις άσχημα όταν χάνει; Και δεν χάνεις κι εσύ με μια έννοια; Ο ανταγωνισμός στις ερωτικές σχέσεις, όπως και στις φιλίες, δεν φέρνει την ευτυχία. Οι λέξεις κλειδιά είναι η συνεργασία και ο συμβιβασμός. Αρκετοί λένε πως ο συμβιβασμός είναι για τους δειλούς και η συνεργασία το χρυσό χάπι για όσους φοβούνται να ζήσουν μόνοι τους. Ωστόσο αυτή η θεωρία είναι ήδη παρωχημένη, ανήκει στο χθες. Σήμερα ακόμα και στις επιχειρήσεις υψηλών επιδόσεων δεν καλλιεργείται κλίμα ανταγωνισμού αλλά team spirit. Έχει αποδειχθεί πως το σκληρό ανταγωνιστικό κλίμα μπορεί να φέρει κάποιους στα όριά τους ενώ αρκετοί άλλοι δεν θα μπορέσουν να λειτουργήσουν στο εργασιακό περιβάλλον. Καμία επιχείρηση δεν πάει καλά όταν συμβαίνουν ακρότητες λόγω ανταγωνισμού στο εσωτερικό της.
Με μια αναδρομή σε όλες τις σχέσεις της ζωής μας που άντεξαν στη δοκιμασία του χρόνου, θα βρούμε συγκρούσεις, θυμό και συγγνώμες. Κι όμως αν αντέξαμε και αν είμαστε μαζί σήμερα είναι γιατί υποχωρήσαμε. Και αυτό το περιγράφει πολύ καλά στο βιβλίο της Έρωτας και άλλες Πολεμικές Τέχνες η Μαλβίνα Κάραλη, “Έρωτας: Κατάσταση κατά την οποία το άτομο, ό,τι και να κάνει, δεν μπορεί να κερδίσει:"Κορώνα κερδίζω εγώ, γράμματα χάνεις εσύ". Τα ίδια ακριβώς ισχύουν και για τους δυο, βέβαια.
Το τέλος του ανταγωνισμού
Συμπεράσματα βασισμένα στο βιβλίο του Dr Peter, Ladd Relationships and Patterns of Conflict Resolution: A Reference Book for Couples Counseling.
Η επιτυχία και η νίκη δεν έχουν σημασία στον έρωτα. Οι προσωπικές σχέσεις δεν απονέμουν βραβεία στους νικητές. Το αποτέλεσμα του ανταγωνισμού στην ερωτική σχέση είναι πως τελικά το ζευγάρι αποπροσανατολίζεται. Ξεχνάμε τη χαρά που κρύβει κάθε ανακάλυψη μιας αρετής ή ενός χαρίσματος στην προσωπικότητα του συντρόφου μας. Ξεχνάμε πώς να τον αγαπάμε.
Σ΄αγαπώ επειδή μοιράζομαι. Στο κλίμα της αντιπαράθεσης και της διαρκούς σύγκρισης τα συναισθήματα μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα ενώ η εμπιστοσύνη χάνεται. Είναι σημαντικό για κάθε ζευγάρι που θέλει να διατηρηθεί στον χρόνο να απολαμβάνει στιγμές για δύο, διά δύο. Μόνο αποκαθιστώντας την εμπιστοσύνη ανάμεσά μας θα ξαναβρούμε την τρυφερότητα, την οικειότητα, τις ευτυχισμένες στιγμές. Είμαστε όσα μοιραζόμαστε και δεν έχουμε κάτι να χωρίσουμε.
Η τέχνη της συγκυβέρνησης. Το παιχνίδι της εξουσίας περιλαμβάνει και την εκδοχή της συγκυβέρνησης, όπως γνωρίζουμε πολύ καλά από την πρόσφατη πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. Συνυπεύθυνοι για το μέλλον της σχέσης μας και τις κοινές μας αποφάσεις, πρέπει να βρούμε τη νέα ισορροπία δυνάμεων που δεν αναδεικνύει τον αρχηγό ανάμεσά μας, αλλά που ορίζει ως αρχηγό την ίδια τη σχέση μας.
Τα είχα όλα μια φορά...Τι να το κάνεις που είμαστε χαρισματικοί, επιτυχημένοι, κυριαρχικοί όταν καταλήξουμε να υπογράψουμε το διαζύγιό μας; Τα ανταγωνιστικά ζευγάρια δίνουν μεγάλη σημασία στη δημόσια εικόνα τους και δεν θέλουν καθόλου αυτή την προσωπική ήττα στο ενεργητικό τους. Ωστόσο το διαζύγιο είναι μια επιλογή, όταν δεν υπάρχει διάθεση υποχώρησης και αναζήτησης μιας νέας δυναμικής για τη σχέση. Μερικές φορές το ίδιο παιχνίδι μάς ξεπερνάει. Παραδέξου το, νικηθήκαμε.
Μαρία Αθήνη
Η ιδέα να παραδεχτεί κανείς πως έσφαλε ή να αποδεχτεί πως ήρθε δεύτερος, δεν αρέσει στις δυναμικές προσωπικότητες. Τελικά, σε κάθε ανταγωνιστική σχέση γίνεται πιο σημαντικό να κερδίσεις τη μάχη, παρά να επιλύσεις τα προβλήματα που την προκάλεσαν. Το πιο δύσκολο πράγμα για όλα τα ζευγάρια είναι να μάθουν να συζητούν πολιτισμένα. Μπορεί πράγματι μια γνώμη να είναι πιο κοντά στην αλήθεια από την άλλη, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως ο ένας “κερδίζει” και ο άλλος “χάνει”, γιατί η αγάπη δεν είναι debate σε τηλεοπτικά παράθυρα. Και οι δυο πλευρές μπορούν να παρουσιάζουν τη θέση τους με πάθος και επιχειρήματα, αλλά στο τέλος της ημέρας ο συμβιβασμός των απόψεων πρέπει να κυριαρχεί. Σ' αγαπώ, μ' αγαπάς. Αγκάλιασέ με. Τόσο απλά.
Ο ανταγωνισμός στην ερωτική σχέση μπορεί να πυροδοτεί για πάντα το πάθος. Χωρίς αυτόν οι σχέσεις θα ήταν βαρετές. Ο χρόνος που περνάμε μαζί και όσα μοιραζόμαστε έχουν τελικά μεγαλύτερη σημασία από το ποιος είπε την τελευταία λέξη ή ποιος είχε δίκιο. Οι σύμβουλοι σχέσεων λένε πως ο χαμένος κάθε διαμάχης συνειδητά ή ασυνείδητα καταστρώνει κάποιο σχέδιο εκδίκησης – ενδεχομένως και της αποχώρησής του. Έτσι, ο νικητής του σήμερα είναι αναμφίβολα ο χαμένος του αύριο. Μπορεί να είναι ωραία αίσθηση της νίκης, αλλά αν αγαπάς τον σύντροφό σου, δεν νιώθεις άσχημα όταν χάνει; Και δεν χάνεις κι εσύ με μια έννοια; Ο ανταγωνισμός στις ερωτικές σχέσεις, όπως και στις φιλίες, δεν φέρνει την ευτυχία. Οι λέξεις κλειδιά είναι η συνεργασία και ο συμβιβασμός. Αρκετοί λένε πως ο συμβιβασμός είναι για τους δειλούς και η συνεργασία το χρυσό χάπι για όσους φοβούνται να ζήσουν μόνοι τους. Ωστόσο αυτή η θεωρία είναι ήδη παρωχημένη, ανήκει στο χθες. Σήμερα ακόμα και στις επιχειρήσεις υψηλών επιδόσεων δεν καλλιεργείται κλίμα ανταγωνισμού αλλά team spirit. Έχει αποδειχθεί πως το σκληρό ανταγωνιστικό κλίμα μπορεί να φέρει κάποιους στα όριά τους ενώ αρκετοί άλλοι δεν θα μπορέσουν να λειτουργήσουν στο εργασιακό περιβάλλον. Καμία επιχείρηση δεν πάει καλά όταν συμβαίνουν ακρότητες λόγω ανταγωνισμού στο εσωτερικό της.
Με μια αναδρομή σε όλες τις σχέσεις της ζωής μας που άντεξαν στη δοκιμασία του χρόνου, θα βρούμε συγκρούσεις, θυμό και συγγνώμες. Κι όμως αν αντέξαμε και αν είμαστε μαζί σήμερα είναι γιατί υποχωρήσαμε. Και αυτό το περιγράφει πολύ καλά στο βιβλίο της Έρωτας και άλλες Πολεμικές Τέχνες η Μαλβίνα Κάραλη, “Έρωτας: Κατάσταση κατά την οποία το άτομο, ό,τι και να κάνει, δεν μπορεί να κερδίσει:"Κορώνα κερδίζω εγώ, γράμματα χάνεις εσύ". Τα ίδια ακριβώς ισχύουν και για τους δυο, βέβαια.
Το τέλος του ανταγωνισμού
Συμπεράσματα βασισμένα στο βιβλίο του Dr Peter, Ladd Relationships and Patterns of Conflict Resolution: A Reference Book for Couples Counseling.
Η επιτυχία και η νίκη δεν έχουν σημασία στον έρωτα. Οι προσωπικές σχέσεις δεν απονέμουν βραβεία στους νικητές. Το αποτέλεσμα του ανταγωνισμού στην ερωτική σχέση είναι πως τελικά το ζευγάρι αποπροσανατολίζεται. Ξεχνάμε τη χαρά που κρύβει κάθε ανακάλυψη μιας αρετής ή ενός χαρίσματος στην προσωπικότητα του συντρόφου μας. Ξεχνάμε πώς να τον αγαπάμε.
Σ΄αγαπώ επειδή μοιράζομαι. Στο κλίμα της αντιπαράθεσης και της διαρκούς σύγκρισης τα συναισθήματα μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα ενώ η εμπιστοσύνη χάνεται. Είναι σημαντικό για κάθε ζευγάρι που θέλει να διατηρηθεί στον χρόνο να απολαμβάνει στιγμές για δύο, διά δύο. Μόνο αποκαθιστώντας την εμπιστοσύνη ανάμεσά μας θα ξαναβρούμε την τρυφερότητα, την οικειότητα, τις ευτυχισμένες στιγμές. Είμαστε όσα μοιραζόμαστε και δεν έχουμε κάτι να χωρίσουμε.
Η τέχνη της συγκυβέρνησης. Το παιχνίδι της εξουσίας περιλαμβάνει και την εκδοχή της συγκυβέρνησης, όπως γνωρίζουμε πολύ καλά από την πρόσφατη πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. Συνυπεύθυνοι για το μέλλον της σχέσης μας και τις κοινές μας αποφάσεις, πρέπει να βρούμε τη νέα ισορροπία δυνάμεων που δεν αναδεικνύει τον αρχηγό ανάμεσά μας, αλλά που ορίζει ως αρχηγό την ίδια τη σχέση μας.
Τα είχα όλα μια φορά...Τι να το κάνεις που είμαστε χαρισματικοί, επιτυχημένοι, κυριαρχικοί όταν καταλήξουμε να υπογράψουμε το διαζύγιό μας; Τα ανταγωνιστικά ζευγάρια δίνουν μεγάλη σημασία στη δημόσια εικόνα τους και δεν θέλουν καθόλου αυτή την προσωπική ήττα στο ενεργητικό τους. Ωστόσο το διαζύγιο είναι μια επιλογή, όταν δεν υπάρχει διάθεση υποχώρησης και αναζήτησης μιας νέας δυναμικής για τη σχέση. Μερικές φορές το ίδιο παιχνίδι μάς ξεπερνάει. Παραδέξου το, νικηθήκαμε.
Μαρία Αθήνη
